Stomatologia Współczesna
NR 4/2003
Świadomość i zachowania zdrowotne matek małych dzieci w Polsce z początkiem nowego tysiąclecia
Oral health knowledge and attitudes of mothers of small children in Poland at the beginning of the new century
prof. dr hab. Maria Wierzbicka, kierownik Zakładu Stomatologii Zachowawczej AM w Warszawie
dr n. med. Franciszek Szatko, Katedra Higieny i Epidemiologii UM w Łodzi
lek. stom. Elżbieta Pierzynowska, asystent w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej AM w Warszawie
lek. stom. Marcin Zawadziński, asystent w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej AM w Warszawie
dr n. med. Elżbieta Dybiżbańska, adiunkt w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej AM w Warszawie
lek. stom. Elżbieta Małkiewicz, Ministerstwo Zdrowia
lek. stom. Michał Ganowicz, staż podyplomowy w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej AM w Warszawie
dr n. med. Izabela Strużycka, adiunkt w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej AM w Warszawie
dr n. med. Ewa Iwanicka-Frankowska, adiunkt w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej AM w Warszawie
Słowa kluczowe: próchnica zębów, małe dzieci, nawyki higieniczne, wiedza i wykształcenie matki
Badania uwarunkowań stanu zdrowia jamy ustnej małych dzieci są dosyć rzadko podejmowane i mają zwykle niewielki zasięg. W roku 2002, w ramach krajowego programu monitorowania zdrowia jamy ustnej, przeprowadzono badania epidemiologiczne dzieci 3-letnich oraz badania socjomedyczne matek badanych dzieci. Dzieci i ich matki wyłoniono do badań w drodze wielostopniowego losowania prowadzonego na terenie wszystkich województw w kraju. Odpowiedzi na pytania ankietowe udzieliło 1015 matek, co stanowiło 97,1% próby osób zaproszonych do badania. Z analizy udzielonych odpowiedzi wynika, że ponad 60% badanych matek miało wykształcenie zawodowe. Prawie 90% dzieci wychowywało się w pełnej rodzinie. Ponad 60% badanych matek stwierdziło, że ich dziecko, które miało ukończone 3 lata i rozpoczęło 4 rok życia, nie było nigdy badane przez stomatologa. Większość dzieci szczotkowała zęby przynajmniej raz dziennie. Świadomość zdrowotna matek była na stosunkowo niskim poziomie. Przeprowadzone badania pozwoliły na sprecyzowanie obszarów wiedzy, które powinny być uwzględnione w prozdrowotnych programach edukacyjnych.
Key words: dental caries, small children, oral health habits, mothers` health knowledge and education
Nation wide studies on factors associated with the oral health of small children are relatively scarce and have not been earlier performed in Poland. In 2002 orał health of a random sample of 3-year-old children was surveyed and their mothers were asked to answer questions concerning socioeconomical factors, as well as oral hygiene and dietary behaviour of the child and mothers` own health attitude and habits. 1015 mothers (97,1% of the sample) completed the questionnaire. The study showed that 69% of the examined mothers had a vocational education. Almost 90% of children had never been examined by a dentist. Most of the children brushed their teeth at least once daily. Ań analysis of the answers showed that oral health knowledge of most of the mothers war relatively Iow. The results pointed out the areas of knowledge which should be covered when developing oral health education programmes for mothers of small children.
Leczenie chirurgiczne zmian patologicznych w obrębie furkacji II klasy metodą dokoronowo przesuniętego płata trapezowatego. Badania wstępne
Surgical treatment of pathological changes in furcation of II class methods coronally positioned trapezoidal flap. Preliminary report
lek. stom. Dorota Mierzwa-Dudek, Katedra i Zakład Chirurgii Stomatologicznej AM we Wrocławiu
dr n. med. Marzena Dominiak, Katedra i Zakład Chirurgii Stomatologicznej AM we Wrocławiu
dr hab. n. med. Tomasz Konopka, Katedra Periodontologii i Zakład Patologii Jamy Ustnej AM we Wrocławiu
Słowa kluczowe: furkacje II klasy, leczenie chirurgiczne
Zmiany patologiczne w obrębie furkacji, będące następstwem zapalenia przyzębia prowadzą do zaburzeń morfologicznych i czynnościowych twardych tkanek zębów bocznych, kości wyrostka zębodołowego oraz otaczających tkanek miękkich. Czynnikami predysponującymi do powstania zmian w obrębie furkacji mogą być uwarunkowania anatomiczne oraz czynniki nabyte. Częstość występowania zmian zapalnych w obrębie furkacji jest wysoka, a ich frekwencja narasta wraz z wiekiem. Objęcie chorobą przyzębia przestrzeni międzykorzeniowej zębów znacząco utrudnia leczenie periodontologiczne i pogarsza rokowania co do możliwości utrzymania zębów. Celem badań była kliniczna i radiologiczna ocena skuteczności chirurgicznego leczenia ubytków tkanek przyzębia II klasy wg Hampa w przestrzeni międzykorzeniowej zębów metodą dokoronowo przesuniętego płata trapezowatego, rozszczepionego w obserwacji 6-miesięcznej. Ocenę skuteczności zastosowanej metody leczenia przeprowadzono za pomocą radiografii cyfrowej Digora, dokonując pomiaru pionowej odbudowy struktury kostnej. Uzyskane wyniki wskazują, że przyjęta metoda leczenia może dawać zadowalające wyniki przy zachowaniu właściwej klasyfikacji przedzabiegowej.
Key words: furcation involvement, surgical treatment
Pathological change in furcation area being the lead after-effect of inflammation of paradontium to morphological and functional disorders of teeth hard tissues, of alveolar bone and surrounding soft tissues. Enabling factors to rise of changes in furcation area can be anatomical conditioning as well as acquired factors. High frequency is of occurrence of inflammable changes in furcation area, and them frequency grows alongside with age. Assumption disease of paradontium of interradicular space of teeth makes difficult periodontol treatment and it worsens prognoses as to possibility of survival of teeth significantly. The aim of this study was clinical and radiological opinion of surgical treatment effectiveness, of paradontal tissues decreases of II class wg Hampa in furcation area of teeth, method`s coronally repositioned trapezoidal partially thickness flap (CRF-T-PTh) in 6 months observation. Opinion effectiveness of applied method of treatment, were standardized radiographic analysis – Digora, of rebuilt osseous structure. Got results show, that receive method of treatment may give satisfactory result at maintenance of proper presurgical classification.
Ocena efektów wybielania zębów z zastosowaniem pasków Whitestrips w populacji polskiej
An evaluation of the effects of the Whitestrips bleaching system in the Polish population
lek.stom. Paweł Wiśniewski, Zakład Stomatologii Zachowawczej IS AM w Warszawie
dr n. med. Agnieszka Mielczarek, Zakład Stomatologii Zachowawczej IS AM w Warszawie
dr n. med. Izabela Strużycka, Zakład Stomatologii Zachowawczej IS AM w Warszawie
Słowa kluczowe: wybielanie zębów, Whitestrips, stan dziąseł, stan higieny jamy ustnej
Na podstawie badań klinicznych przeprowadzonych w 17 województwach Polski w grupie 165 pacjentów podjęto próbę oceny efektów wybielania zębów z użyciem systemu Whitestrips. Skuteczność pasków wybielających oceniano jako zmianę koloru zębów przed zastosowaniem i po zastosowaniu procedur wybielających. Dodatkowo analizowano wpływ stosowania środków wybielających na stan higieny jamy ustnej i stan dziąseł.
Key words: tooth bleaching, Whitestrips, gingival health, oral hygiene
The study was undertaken in 17 districts of Poland. The material consisted of 165 adults. The effects of Whitestrips were evaluated as a change of tooth colour before and after whitening procedures. Additionally, the effects of Whitestrips on oral hygiene and gingival health were analysed.
Zastosowanie metody ART w leczeniu próchnicy u chorych na trąd w Puri
The use of ART technique in treatment of caries in leprosy victims in Puri
lek. stom. Karolina Gerreth, staż podyplomowy w Zakładzie Stomatologii Dzieci i Młodzieży IS AM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. Opiekun Koła: dr n. med. Maria Kruszyńska-Rosada
Słowa kluczowe: metoda ART, frekwencja próchnicy, intensywność próchnicy
Atraumatyczne leczenie zachowawcze (ART) próchnicy jest zabiegiem opartym na usunięciu zmienionych próchnicowo twardych tkanek zęba za pomocą narzędzi ręcznych i wypełnieniu ubytku materiałem adhezyjnym. Oceniono przydatność metody ART w leczeniu próchnicy w warunkach gabinetu stomatologicznego urządzonego w ośrodku Korunalaya Leprosy Care Center (Indie). Obserwacjami objęto 71 osób, w tym 24 kobiety i 47 mężczyzn w wieku 5-40 lat, u których wypełniono 114 zębów stałych i l mleczny, w tym 54 za pomocą ART i 61 metodą tradycyjną. Oceniono także stan uzębienia 168 osób, w tym 68 kobiet i 100 mężczyzn, w wieku 4-80 lat, zamieszkujących ośrodek. Badania wykazują, że atraumatyczne leczenie zachowawcze (ART) może znale?ć szerokie zastosowanie, szczególnie w opracowaniu rozległych ubytków w zębach trzonowych, gdzie dodatkowe użycie wiertarki stomatologicznej, w celu stworzenia dostępu do ubytku, nie jest konieczne. Badania kliniczne jamy ustnej wykazały, że intensywność próchnicy wzrastała wraz z wiekiem badanych. W grupie z uzębieniem mlecznym średni wska?nik intensywności próchnicy wynosił 5,20, z uzębieniem mieszanym 2,30, a z uzębieniem stałym 2,85 i 4,98 – odpowiednio u
osób do i powyżej 18 roku życia. W warunkach dużej, prawie 100% wilgotności i w średniej temperaturze w gabinecie, wynoszącej około 27oC, materiał KETAC MOLAR wykazywał się łatwością w aplikowaniu, trzeba było go jednak dosyć szybko zarabiać i natychmiast nakładać do ubytku. W badaniach potwierdzono, że metoda ART stanowi dobrą alternatywę leczenia próchnicy zębów, również poza gabinetem stomatologicznym. Jest łatwa do zastosowania w rozległych zmianach próchnicowych, gdzie nie jest konieczne stworzenie dodatkowego dostępu do ubytku. Pewien problem stanowi dłuższy czas pracy w porównaniu z metodą tradycyjną.
Key words: ART technique, caries frequency, caries intensity
Atraumatic Restorative Treatment (ART) is a procedure based on removing carious tissues of the tooth using hand Instruments and filling the tooth with an adhesive filling material. The usefulness of ART technique was evaluated in carious treatment in a dentists surgery which was arranged at the Korunalaya Leprosy Care Center (India). A group of 71 people (24 females and 47 males aged 5-40 years) were examined in whom 114 permanent teeth and 1 milk tooth were filled, 54 using ART technique and 61 by the traditional method. The state of the dentition was evaluated in a group of 168 people, 68 females and 100 males aged 4-80 years, who reside at the Center. The examinations revealed that Atraumatic Restorative Treatment (ART) can be applied in many extensive cavities in molar teeth, where additional use of a dentists drill in order to form access to the cavity isn`t necessary. Clinical examinations of the oral cavity showed that the caries intensity increased with age. In patients with milk dentition the dmf-t number was 5.20; in those with mixed teeth – 2.30; whereas in the group with permanent dentition DMF-t amounted 2.85 and 4.98 in those aged below and above 18 years, respectively. KETAC MOLAR glass-ionomer used as restorative material was easily applied to the cavity. In the conditions of almost 100 percent moisture and average temperature about 27 degrees centigrade it had to be very quickly mixed and applied to the cavity. ART technique is an interesting alternative to conventional caries treatment, also outside the dental office. It is easy to use extensive carious changes when an additional access to the cavity is not necessary. Com-pared with conventional treatment, however, it ist more time-consuming.
Adhezja Candida albicans do twardych i elastycznych materiałów protetycznych w badaniach in vitro
In vitro study on adhesion of Candida albicans to hard and soft prosthetic materials
dr hab. n. med. Ryszard Koczorowski, adiunkt Zakładu Protetyki Stomatologicznej IS AM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz, kierownik Katedry i Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej AM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Teresa Tułecka, adiunkt Katedry i Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej AM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Słowa kluczowe: adhezja Candida albicans, ocena materiałów podścielających
Wzrost częstotliwości występowania stomatopatii protetycznych i ich wieloczynnikowa etiologia sprawiają, że stają się one problemem zarówno w aspekcie medycznym, jak i społecznym. Celem pracy była ocena adhezji grzybów Candida albicans w warunkach in vitro do twardych i elastycznych materiałów protetycznych stosowanych do podścielania protez ruchomych. Testom mikrobiologicznym poddano 7 materiałów stomatologicznych (3 twarde i 4 elastyczne). Przeprowadzone badania in vitro wykazały różną skłonność adhezyjną grzybów Candida albicans do ocenianych materiałów protetycznych. Stwierdzono, że najsłabsza jest adhezja do elastycznego materiału Vertex soft, a spośród twardych materiałów najsłabszą adhezję Candida albicans zaobserwowano w przypadku materiału Pro Base.
Key words: adhesion of Candida albicans, evaluation of relining materials
An increase in the occurence of prosthetic stomatopathy and its complex etiology result in medical and social problems. The aim of this study was to evaluate in vitro adhesion of Candida albicans to hard and soft prosthetic materials used for relining of removable dentures. 7 dental materials were tested microbiologically (3 hard and 4 soft). This in vitro study showed that Candida albicans demonstrated varied adhesion to the tested prosthetic materials. In the case of the soft dental materials the Iowest degree of adhesion was observed to Vertex soft. Regarding the hard dental materials, the Iowest degree of adhesion was observed to Pro Base.
Ocena porównawcza kompomerów Hytac i Luxat -badania doświadczalne i obserwacje kliniczne
Comparison of Hytac and Luxat compomers -experimental study and clinical investigation
dr hab. n. med. Elżbieta Jodkowska, adiunkt w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej IS AM w Warszawie
lek. stom. Marta Raczyńska, asystent w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej IS AM w Warszawie
Słowa kluczowe: kompomery, badania kliniczne, wytrzymałość wiązań na ścinanie, badania laboratoryjne
Celem pracy była ocena kliniczna i laboratoryjna materiałów z grupy kompomerów Hytac i Luxat. Przeprowadzono dwuletnie obserwacje kliniczne i zbadano wytrzymałość sił wiązania na ścinanie. Stwierdzono, iż oba kompomery spełniają stawiane im wymagania kliniczne i są dobrymi materiałami do wypełnień.
Key words: compomers, clinical study, shear bond test, laboratory study
The materials from compomers group Hytac and Luxat were evaluated clinically and dentine shearing strength were compared. The present paper describes the results obtained after 24 months observation. On the basis of our evaluation we can conclude that both of compomers are good restorative materials.
Estetyka wypełnień przyszyjkowych
Esthetics of cervical fillings
lek. stom. Agnieszka Ruchała-Tyszler, doktorant Zakładu Stomatologii Ogólnej PAM w Szczecinie
lek. stom. Łukasz Tyszler, asystent Zakładu Stomatologii Zachowawczej PAM w Szczecinie
prof. dr hab. n. med. Elżbieta Weyna, kierownik Zakładu Stomatologii Ogólnej PAM w Szczecinie
Słowa kluczowe: ubytki przyszyjkowe, leczenie, skala Ryge`a
W praktyce stomatologicznej coraz częściej mamy do czynienia z ubytkami przyszyjkowymi niepróchnicowe-go pochodzenia. Brak jednak określonych standardów, jak leczyć takie ubytki, biorąc pod uwagę także efekt estetyczny. Okolica przyszyjkowa stwarza problem, gdyż brzegi takiego ubytku znajdują się w obszarze zębiny lub cementu korzeniowego, a szyjka zęba jest narażona na kumulujące się działanie sił i oddziaływanie bardzo niekorzystnych naprężeń rozciągających. Celem pracy było porównanie stosowanych materiałów wypełnieniowych w tego typu ubytkach ze szczególnym uwzględnieniem kryterium estetycznego. Materiał stanowiły 294 ubytki tkanek twardych niepróchnicowego pochodzenia. Do wypełnienia zakwalifikowano 206 ubytków. Do odbudowy tkanek stosowano materiały: kompozytowe, kompomerowe, ormocerowe, glassjonomerowe. Ubytki oceniono wg zmodyfikowanej skali Ryge`a. Materiałem, który osiągnął najlepszy wynik, był kompomer.
Key words: cervical lessions, treatment, Ryge`s scale
In dental practice, more and more cases deal with the non-carious cervical lessions. There are no defined standards as to the methods of treating such cavities, taking into consideration the esthetic effect. The cervical area creates a serious difficulty, as the edges of such a cavity are in the proximity of the dentin or the root cementum, while the tooth`s neck is exposed to the cumulating forces and the impact of unfavorable expanding tensions. The aim of this study was the comparison of the filling materials used in non-carious cervical lessions, with a particular concern for the esthetic criteria. The material consisted of 294 cavities. 206 cavities qualified for filling. The material used in the restoration of tissue included: composites, compomers, ormoceric, glass ionomers. The cavities were evaluated according to a modified Ryge`s scale. The compomer material proved to be most effective.
Opracowanie maszynowe kanałów za pomocą Tri Auto ZX. Badania in vitro
Preparation of dental canals with Tri Auto ZX. In vitro study
lek. stom. Maciej Kuźmiński, Zakład Stomatologii Zachowawczej IS UM w Łodzi
Słowa kluczowe: endometria kanałowa, opracowanie maszynowe kanału
Tri Auto ZX jest urządzeniem łączącym w sobie cechy endometru i bezprzewodowego mikrosilnika do maszynowego opracowania kanałów. Celem pracy jest ocena dokładności opracowania kanału za pomocą urządzenia Tri Auto ZX. Kanały opracowywano z włączoną funkcją automatyczną “start-stop”, uruchamianą wskazaniami endometru przy ustawieniu na 0,5. Po opracowaniu w kanałach zamocowano pilnik K na obliczoną wcześniej długość roboczą. Następnie wykonano szlify i pod mikroskopem endodontycznym określono umiejscowienie wierzchołkowego zakończenia opracowania kanału. Z przeprowadzonych badań wynika, że przy wybranych parametrach pracy urządzenia Tri Auto ZX dochodzi często do niezamierzonego poszerzenia otworu fizjologicznego.
Key words: electronic tooth length, measurements, canal instrumentation
Tri Auto ZX is a device comprising items of an endometer and a cordless endodontic micromotor. The aim of the study was to evaluate working of the device in vitro in alginate mould. Canals were prepared with the use of auto start-stop function activated by endometer set at 0.5. After enlarging of the canals files were fixed at the working length. An apical part of each canal was grained and the localisation of apical stop was found. The results of this study revealed that when Tri Auto ZX has set at 0.5, apical constriction have been frequently enlarged.
Trzyletnia ocena kliniczna wypełnień z materiału kompozytowego Glacier i systemu adhezyjnego PAAMA2
Three-year clinical evaluation of fillings made from Glacier composite and the PAAMA 2 adhesive system
lek. stom. Elżbieta Miazga, asystent Katedry i Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej AM we Wrocławiu
lek. stom. Iwona Grzesiak, asystent Katedry i Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej AM we Wrocławiu
Słowa kluczowe: materiały złożone, ocena kliniczna, Glacier, PAAMA2
Celem pracy była ocena kliniczna wg kryteriów USPHS wypełnień wykonanych z użyciem kompozytu hybrydowego Glacier i systemu adhezyjnego PAAMA 2. Po upływie 3 lat oceniono 72 wypełnienia. W 90,3% stwierdzono retencję wypełnień, a 84,6% spośród zachowanych wypełnień było akceptowanych klinicznie. W trzech przypadkach (4,6%) zaobserwowano próchnicę wtórną.
Key words: resin composites, clinical evaluation, Glacier, PAAMA2
The aim of the study was to carry out a clinical evaluation, according to USPHS criteria, restorations made by Glacier hybrid composite and the PAAMA 2 adhesive system. 3 years after insertion 72 restorations were evaluated, out of which 90,3% retention was found and 84,6% of them were clinically accepted. Caries recurrent was observed in 3 restorations – 4,6%.
Leczenie farmakologiczne lęku stomatologicznego
The pharmacological treatment of the dental anxiety
lek. stom. Marzena Radzikowska, staż podyplomowy, Gabinet Stomatologiczny przy 110 Szpitalu Wojskowym SP ZOZ w Elblągu
lek. med. Andrzej K. Radzikowski, staż specjalizacyjny, Oddział Psychiatryczny 110 Szpitala Wojskowego SP ZOZ w Elblągu
Słowa kluczowe: lęk, farmakoterapia, leki przedwiekowe, stomatologia
Intencją autorów było przedstawienie praktycznych wskazówek dotyczących zwalczania lęku w stomatologii. Omówiono dostępne na rynku preparaty o zróżnicowanej budowie chemicznej, które mogą być przydatne w codziennej praktyce stomatologa.
Key words: anxiety, pharmacotherapy, antianxiety drugs, dentistry
The authors` intention was the presentation of practical advices concerning overcoming a dental axiety. Some medications of different chemical structure that are accessible on the market which can be valuable aid in everyday practice of a dentist were presented.
Nowe poglądy na temat stosowania opatrunków wewnątrzkanałowych
New concepts on application of intracanal dressings
prof. dr hab. n. med. Halina Pawlicka, kierownik Zakładu Endodoncji Katedry Stomatologii Zachowawczej, Endodoncji i Periodontologii UM w Łodzi
dr Johannes Ebert, Zakład Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii, Uniwersytet Erlangen-Nurnberg -Niemcy
Słowa kluczowe: opatrunki wewnątrzkanałowe
W pracy przedstawiono nowe poglądy na temat stosowania opatrunków wewnątrzkanałowych. Obecnie najczęściej polecane jest krótkoterminowe stosowanie wkładek z wodorotlenku wapnia lub ćwieków zawierających chlorheksydynę. W uzasadnionych przypadkach istnieje możliwość leczenia kanałów zakażonych podczas jednej wizyty. Decyzję o wyborze opatrunku wewnątrzkanałowego oraz czasie pozostawienia go w jamie zęba podejmuje lekarz.
Key words: intracanal dressings
The article presents new concepts on application of intracanal dressings. At present, the short-term use of calcium hydroxide dressing or points containing chlorhexidine are most often recommended in root canal treatment. In justified cases there is a possibility of one-appointment treatment of infected root canals.
The type of intracanal dressing and the time it remains in the canal is the matter of the operator`s choice.