Stomatologia Współczesna
NR 3/1995
Kryteria kliniczne i radiologiczne w klasyfikacji ubytków próchnicowych do leczenia metodą tunelową
Clinical and radiological criteria, for qualification of approximal carious lesions for tunnel preparation
prof. Peter Carlsson, Wydział Kariologii Uniwersytetu w Lund
lek. stom. Agnieszka Mielczarek, Zakład Stomatologii Zachowawczej IS AM w Warszawie
lek. stom. Józef Mielczarek, Zakład Stomatologii Zachowawczej IS AM w Warszawie
prof. Dan Ericson, Wydział Kariologii Uniwersytetu w Lund
prof. Maria Wierzbicka, kierownik Zakładu Stomatologii Zachowawczej IS AM w Warszawie
prof. Douglas Bratthall, kierownik Wydziału Kariologii Uniwersytetu w Lund
Słowa kluczowe: owepróchnica powierzchni stycznych, diagnostyka, wybór metody leczenia, opracowanie tunelowe, dzieci szkolne.
Celem pracy była ocena przydatności badania klinicznego i radiologicznego w klasyfikacji ubytków próchnicowych do leczenia metodą tunelową. Badania przeprowadzono w grupie 84 dzieci w wieku 11-12 lat. W badaniu klinicznym i radiologicznym oceniano stan powierzchni stycznych zębów przedtrzonowych i trzonowych. Decyzję o leczeniu stwierdzonego ogniska próchnicy metodą tunelową podejmował lekarz przy uwzględnieniu wyników obu badań. Podjętą decyzję terapeutyczną poddano następnie analizie pod kątem jej zgodności z wynikiem badania klinicznego i radiologicznego danej powierzchni. Wyniki analizy wykazały, że w 56% przypadków decyzja lekarza odpowiadała przyjętym kryteriom radiologicznym, w 38% przypadków kryteriom klinicznym, a w 21% przypadków decyzja terapeutyczna zgodna była zarówno z kwalifikacją kliniczną, jak i radiologiczną. W znacznym odsetku przypadków (27%) decyzja dotycząca metody leczenia nie pokrywała się z wynikiem badania wstępnego i została podjęta śródoperacyjnie.
Key words: approximal caries lesions, diagnosis, therapeutic decision, tunnel preparation
school children.
The aim of this study was to estimate the value of selected clinical and radiological criteria for qualification for tunnel preparation. The study was carried out on a group of 84 primary school children (mean age 11,5). Approximallesions were qualified for tunnel preparation by clinical and radiological way. After the diagnostic part of the study the treatment intervention was carried out. 106 tunnels were prepared, 38% of tunnels were made according to clinical diagnosis, 56% according to radiological classification, 21 % of tunnels were made following both clinical and radiological assessment. 27% of lesions treated by tunnel preparation were not dectected either by clinical or by radiological criteria. The decision about their preparation was verified intraoperationally during the preparation of occlusal lesions.
Vivacare
Metodyka współczesnej profilaktyki (część VI)
dr Siegward D. Heintze, pracownik naukowy Północnej Kliniki Dentystycznej Zakładu Ortodoncji i Stomatologii Dziecięcej w Berlinie
Profesjonalna opieka wykonywana przez zespół stomatologiczny
Podstawą do opracowania różnych metod leczenia powinno być indywidualne postępowanie z pacjentami.
Pro-contra amalgamatom w stomatologii. Niekorzystne opinie o amalgamatach srebra (cz.ll)
Pro-contra to amalgams in stomatology
Niekorzystne opinie o amalgamatach srebra (cz. II)
Bad opinions on silver amalgams (p. II)
lek. stom. Elżbieta Majer, asystent w Poradni Stomatologicznej Zarządu Służby Zdrowia MSW, Szczecin, ul. P. Skargi 14
lek. stom. Andrzej Minkowski, kierownik Poradni Stomatologicznej Zarządu Służby Zdrowia MSW, Szczecin, ul. P. Skargi 14
Słowa kluczowe: wypełnienia amalgamatowe, wady, odczucia pacjentów.
Celem pracy było omówienie wad i zalet wypełnień z amalgamatu srebra. Przedstawiana II część obejmuje omówienie wad, do których należą: niewłaściwa barwa, możliwość korozji, brak ścisłego przylegania i możliwość powstawania mikroprzecieków oraz wytwarzania elektropotencjałów. Subiektywnie amalgamaty obciążane są odpowiedzialnością za niespecyficzne dolegliwości ogólne, jak np.: osłabienie, zmęczenie, bóle głowy, depresje i miejscowe: liszaj Wilsona, język geograficzny, leukoplakie i zmiany liszajopodobne.
Key words: amalgams filings, disadvantages, patient`s fealings.
The purpose of this study was to discuss the disadvantages and advantages of amalgam fillings. The second part of the study contains a discussion on the disadvantages which belong to: improper colour, possibility of corrosion, ląck of precise adherence, possibility of arising microleakages. Subjectively, the amalgams are made responsible for the unspecific general complaints; for example: weakness, fatique, headaches, depression, discomfort; and local ones: Wilson`s lichen, annulus migrans, oral leucoplakia and lichenoid lesions.
Zastosowanie barwnych wskaźników w leczeniu próchnicy zębów
Application of colour indices in caries treatmen
prof. dr hab. med. Honorata Limanowska-Shaw, Zakład Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii IS AM w Poznaniu
Słowa kluczowe: diagnostyka próchnicy, barwniki w kariologii.
Autorka omawia na podstawie literatury zastosowanie barwników do oceny stopnia usuwania zmienionej próchnicowo zębiny. Przedstawia także wyniki ostatnich badań, które poddają w wątpliwość wartość tych testów.
Key words: diagnosis of caries, dyes in cariology.
The author reviews the literature on the use of dyes as indication for the removal of caries. She also presents the results of contemporary research which indicate the doubtful value of this test.
Uwalnianie fluoru z glass-ionomerów
Lennart Forsten – referat został wygłoszony na Drugim międzynarodowym Sympozjum glass-ionomerów w Berlinie w czerwcu 1994 r. Publikacja za zgodą autora
Glass-ionomery odgrywają ważną rolę w zapobieganiu próchnicy wtórnej, ponieważ z materiałów tych uwalniany jest fluor, co powoduje zwiększenie czasu utrzymywania się wypełnień w jamie ustnej.
Współczesne systemy aplikacyjne w stomatologii zachowawczej
Modern application systems in restorative dentistry
lek. stom. Marzena Kukla, asystent Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii AM w Poznaniu
lek. stom. Agata Czajka-Jakubowska, asystent Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii AM w Poznaniu
lek. stom. Dorota Handschuh, staż w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii AM w Poznaniu
Słowa kluczowe: systemy aplikacyjne, materiały złożone, cementy szklano-jonomerowe,
amalgamaty.
W pracy przedstawiono nowe systemy aplikacyjne materiałów do wypełnienia ubytków, ze szczególnym podkreśleniem aspektu przydatności w pracy klinicznej.
Key words: aplication systems, composites glass-ionomers, amalgam.
The paper presents new application systems of cavity-filling materials, with special emphasis on the aspect of utility in clinical practice.
Wzrost temperatury twardych tkanek zęba w następstwie wypełniania kanałów korzeniowych uplastycznioną cieplnie gutaperką. Badania in vitro
An increase of temperature of hard tooth tissues as a result of root canal obturation using thermally softened gutta-percha. Study carried out in vitro.
lek. stom. Mariusz Lipski, asystent w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej Katedry Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii PAM w Szczecinie
lek. stom. Elżbieta Krawczuk-Molęda, asystent w Zakładzie Stomatologii Dziecięcej Katedry Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii PAM w Szczecinie
Hasła indeksowe: wypełnienia kanałów korzeniowych, termicznie uplastyczniana gutaperka,
badania in vitro.
W badaniu przeprowadzonym na 16 usuniętych zębach ludzkich określono wzrost temperatury twardych tkanek zęba w następstwie wypełnienia kanałów korzeniowych gutaperką metodą kondensacji bocznej z użyciem ultradźwięków oraz metodą termomechaniczną. Średni wzrost temperatury mierzony na powierzchni zewnętrznej korzenia zęba w połowie jego długości wyniósł w przypadku metody kondensacji bocznej z użyciem rozpychaczy aktywowanych ultradźwiękami 9,3°C, natomiast w grupie zębów wypełnionych metodą termomechaniczną okazał się nieco wyższy i wyniósł 11,4°C.
Key words: root canal filings, thermale saftened gutta-percha,in vitro study
The study was carried out on 16 extracted human teeth. The increase of temperature of hard tooth tissues as a result of root canal obturation using lateral condensation of gutta-percha with ultrasounds and thermo-mechanical technique was noted. The average increase of temperature measured on the external root surface in the middle of its length in the method of lateral condensation using ultrasound activated spreaders was 9.3°C, while in the group of teeth obturated using the thermomechanical technique it was higher and noted as 11.4°C.
Zmiany przezroczystości materiałów złożonych
Changes in opacity composites
T. Luckenbach, G. M. Lösche, J.-F. Roulet – pracownicy Zakładu Stomatologii Zachowawczej Północnej Kliniki Dentystycznej Uniwersytetu w Berlinie. Kierownik prof. dr J. Roulet
Słowa kluczowe: materiały złożone, przezroczystość, badania spektro-fotometryczne.
Na podstawie spektrofotometrycznych pomiarów jasności powierzchniowej określono przezroczystość 5 chemoutwardzalnych i 11 światłoutwardzalnych materiałów złożonych (o różnym czasie utwardzania) w 24 godziny po sporządzeniu próbek i po 180 dniach przechowywania (na sucho lub w wodzie destylowanej). Wszystkie materiały wykazały brak przezroczystości – Y od 47,3% do 64,4%. Nie można było dokonać rozróżnienia między materiałami złożonymi z wypełniaczem hybrydowym i mikrowypełniaczem. Czas utwardzania światłoutwardzalnych materiałów złożonych nie miał wpływu na ich przezroczystość. Przezroczystość widmowa zwiększała się wraz ze wzrostem długości fali silniej w materiałach złożonych z mikrowypełniaczem niż w hybrydach. Z wyjątkiem materiałów: Degufill H (niezmieniony) i Durafill (bardziej przezierny) po 180 dniach przechowywania w wodzie wszystkie materiały złożone stały się mniej przezroczyste o maksymalnie 9,3%. W materiałach przechowywanych na sucho zmiany przezroczystości były niewykrywalne lub znacznie mniejsze niż w materiałach przechowywanych w wodzie. Wydłużenie czasu utwardzania pozwalało zmniejszyć zmiany przezroczystości większości światłoutwardzalnych materiałów złożonych.
Key words: composites, opacity, spectrophotometric study.
The opacity of 5 self-curing and 11 light-curing composite resins was measured 24 hours after sample preparation and after 6 months of storage (dry or in water) by means of an UV-visible spectrophotometer. The opacity of the investigated hybrid composite resins was between 47,3 and 62,4%. The opacity of the microfilled composite resins ranged from 48 to 64%. The opacity was not influenced by the polymerization time. The spectral opacity decreased with greater wavelengths, particularly in microfilled composite resins. Ali materials except Durafill, which became more translucent, were more opaque.
Wpływ leków najczęściej stosowanych w terapii padaczki na stan przyzębia u dzieci i młodzieży
An influence of drugs the most often used in the treatment of epilepsy on a state of periodontium in children and youth
prof. dr hab. med. Bożena Galas-Zgorzalewicz, kierownik Kliniki Neurologii Rozwojowej AM w Poznaniu
prof. dr hab. med. Maria Borysewicz-Lewicka, kierownik Zakładu Stomatologii Dzieci i Młodzieży AM w Poznaniu
dr n.med. Małgorzata Zgorzalewicz, asystent w Klinice Neurologii Rozwojowej AM w Poznaniu
lek. stom. Elżbieta Borowicz-Andrzejewska, asystent w Zakładzie Stomatologii Dzieci i Młodzieży AM w Poznaniu
Słowa kluczowe: periodontopatie, dzieci i młodzież, leki przeciwpadaczkowe, przerost dziąseł.
Oceniono stan jamy ustnej dzieci i młodzieży z padaczką. 63 pacjentów w wieku 10-17 lat otrzymywało leki przeciwpadaczkowe przez co najmniej 12 miesięcy. Z powodu napadów częściowych (prostych i złożonych) lub pierwotnie uogólnionych podawano w dawkach terapeutycznych karbamazepinę (CZB) oraz kwas walproinowy (VPA) w systemie mono- lub politerapii. W 5 przypadkach stosowano dodatkowo fenytoinę (PHT). Każdy pacjent otrzymywał odpowiednią dawkę leku, która zapewniała właściwy poziom terapeutyczny i satysfakcjonującą kontrolę napadów. Poziom leku w surowicy oznaczano metodą immunofluorescencji spolaryzowanej za pomocą analizatora TDx (Ab-bot, Diagnostic).
Wskaźniki stanu dziąseł Gl (wg Loe, Silness), krwiwienia ze szczeliny dziąsłowej SBI (wg Miihlemann, Son) i płytki nazębnej PL-I (wg Silness i Loe) oceniano indywidualnie u każdego pacjenta. Grupa kontrolna obejmowała 30 zdrowych dzieci i młodzieży w tym samym wieku. Wskaźniki (SBI, Gl, PL-I) były wyższe w grupie pacjentów z padaczką, w porównaniu z grupą kontrolną. Zmiany przerostowe stwierdzono u 30% badanych. W analizie statystycznej pomiędzy dziećmi ze stwierdzonymi przerostami dziąseł i bez zauważono istotne różnice w wartościach SBI i GL. Nie odnotowano zależności pomiędzy stężeniem leku w surowicy a występowaniem zmian przerostowych w tkance dziąsłowej.
Key words: periodontopathy, children and adolescents, antiepileptic drugs, gingival overgrowth.
Periodontal condition was studied in 63 epileptic 10-17 years old-patients who had been assigned to antiepileptic drug (AEP) treatment for a period of at least 12 months. They were diagnosed as suffering from partial seizures (simplex or complex) or general tonic-clonic fits and were treated with therapeutic oral doses of phenytoin (PHT) and carbamazepine (CBZ) or valproic acid (VPA) in mono-or polytherapy. Everyone received drug dosage which gave an adequate plasma concentration and satisfactory seizure control. AEDs plasma concentrations were measured by means of fluorescence polarization immunoassay method with the aid of the TDx Analyzer (Abbott, Diagnostic). The Gingival lndex (Gl), Sulcus Bleeding lndex (SBI) and Plaque lndex) (PL.I) were individually scored. The control group contained 30 healthy children and adolescents at the matched age. The Gl, SBI, PL-I were higher in epileptics than in the controls. The gingival enlargement was found in 30% of the epileptic patients. The Gl and SBI indices were higher in this group of patients. There was no definite plasma concentration dependent increase in the incidence of the gingival overgrowth.
Ocena skuteczności polskiej pasty Multident E w znoszeniu nadwrażliwości zębiny
Evaluation of effectiveness of the Polish Multident E paste in reduction of dentin hypersensitivity
dr hab. n. med. Halina Ruszyńska, adiunkt Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii IS AM w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Janina Stopa, kierownik Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii IS AM w Poznaniu
lek. stom. Włodzimierz Łojewski, asystent Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii IS AM w Poznaniu
lek. stom. Iwona Ostrowska, asystent Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii IS AM w Poznaniu
Hasła indeksowe: pasta do zębów, nadwrażliwość szyjek zębowych, badania kliniczne.
Celem pracy było sprawdzenie skuteczności w znoszeniu nadwrażliwości zębiny polskiej pasty do zębów Multident E, zawierającej 5,3% cytrynianu trójpotasowego i 0,8% monofosforanu sodowego. Badania przeprowadzono u 43 pacjentów o średniej wieku około 43 lat. Badani, podzieleni na trzy grupy w zależności od przyczyny powodującej nadwrażliwość zębiny (recesje brzegu dziąsłowego, ubytki klinowe, scaling), stosowali pastę przez 3 miesiące. Przeprowadzone badania wykazały, że pasta Multident E skutecznie znosi, ewentualnie łagodzi występowanie dolegliwości bólowych na bodźce mechaniczne, termiczne i chemiczne.
Key words: tooth paste, cervical sensitivity, clinical study.
These studies aimed at the checking of effectiveness in dentin hypersensitivity reduction of Polish made toothpaste Multident E, containing 5,3% tripotassium citrate and 0,8% sodium monophosphate. The investigations were carried out in 43 patients using the above toothpaste troughout 3 months. It was stated, that toothpaste Multident E abolishes or reduces eventual pain produced by mechanical, thermal and Chemical stimulus.
Wstępna kliniczna ocena materiału złożonego Pertac-Hybrid
Clinical assessment of Pertac-Hybrid – preliminary report
dr n. med. Leopold Wagner, adiunkt w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej IS CSK WAM w Warszawie
prof. dr hab. med. Jan Trykowski, kierownik IS CSK WAM w Warszawie
lek. stom. Marianna Miazek-Wagner, IS CSK WAM w Warszawie
lek. stom. Lidia Janda, VII Szpital Kliniczny Marynarki Wojennej w Gdyni
Słowa kluczowe: materiały złożone utwardzalne światłem widzialnym, badania kliniczne,
test Ryge
Klinicznej wstępnej ocenie poddano 69 wypełnień wykonanych z materiału złożonego Pertac-Hybrid. Po 6, 12 i 24 mieś. obserwacji stwierdzono, że badane cechy (wg Ryge): kolor, przebarwienie brzegu wypełnień, adaptacja brzeżna, obecność próchnicy wtórnej i kształt anatomiczny wykazało kolejno 95,5, 95,2 i 93% ocen A.
Key words: visible light-cured composite resin, clinical study, Ryge test.
Sixty nine fillings of Pertac-Hybrid have been preliminarily evaluated. After 6,12j and 24 months of observation it was found that the studied features (acc. to Ryge),l such as colour, rannge adaptation, presence of secondary caries and anatomical l shape were present in 95,5, 95,2 and 93%.
Bioczynnościowy System Protetyczny (część IV)
Thomas Schaffner – na podstawie książki “Handbook of complete denture prosthetics”, wyd. Ivoclar, Lichtenstein 1994.
Przymiarka woskowego modelu protezy. Modelowanie prtez należy zakończyć przed przymiarką. Nie powinno się wykonywać żadnych istotnych korekt po przymiarce. Protezy hybrydowe. Dostosowanie i opracowanie protez. Opis przypadków klinicznych.
Sprawozdanie z Sympozjum Periodontologicznego w Warszawie (część I)
Marianna Miazek
Zgodnie z zapowiedzią zamieszczoną w nr 5/1994 “SW” całość wystąpień polskich autorów na Sympozjum Periodontologicznym, które odbyło się w Warszawie w dniach 18-19 listopada 1994 r. zostanie opublikowana w formie książkowej. W kolejnych numerach naszego czasopisma omówimy wystąpienia wykładowców zagranicznych.
Pośrednie uzupełnianie tkanek twardych zębów materiałami złożonymi
Leopold Wagner
Tematykę tę poruszamy w związku z licznymi pytaniami związanymi z metodyką i celowością stosowania materiałów złożonych metodą pośrednią.
Ergonomia pracy w gabinecie dentystycznym część I
Leopold Wagner
Zależność pomiędzy ułożeniem pacjenta, a pozycją lekarza.
Praca lekarza dentysty z racji swojej specyfiki jest niezwykle obciążająca dla kręgosłupa. Należy więc szukać takiej pozycji, która byłaby najmniej szkodliwa, a jednocześnie wygodna dla pacjenta. Wyróżniono pięć czynników, które ułatwiają przyjęcie najwłaściwszej pozycji podczas wykonywania zabiegu.
Odpowiedzialność cywilna lekarza
lek. dent. Zbigniew Klimek – prezes Zarządu SPLD
Wobec wzrastającej liczby skarg kierowanych do Rzeczników Odpowiedzialnoścfi Zawodowej należy się spodziewać także zwiększenia liczby spraw wytaczanych z powództwa cywilnego przeciwko lekarzom lub zakładom leczniczym.
Primum non nocere
Marek Kittel, Marianna Miazek
Gdy pacjent podczas kolejnej wizyty podejmuje niekończący się monolog, przemieniając gabinet lekarski w konfesjonał, wiemy, że nie powoduje nim szczególna adoracja naszej życiowej mądrości ani naszej empatii, ale zwykły strach przed bólem. Nabyte doświadczenia nasilają komponentę bólu, zwaną bólem prawdziwym lub wtórnym. Ten ból związany z silną reakcją emocjonalną jest tolerowany przez pacjentów z dużą zmiennością osobniczą. Wpływ na jego nasilenie mają poziom intelektualny i kulturalny, wykształcenie i stan emocjonalny. Nawet wykonanie miejscowego znieczulenia niewiele zmieni w procesie psychicznego pojmowania bólu prawdziwego. Wbrew swojej świadomości pacjent będzie odbierał zabieg jako agresję skierowaną przeciwko niemu. Doznania, toważyszące niepożądanym działaniom środka miejscowo znieczulającego, najczęściej utrwalają przykre doświadczenia. Farmakologiczne premedykowanie pacjentów za pomocą anksjolityków może podnieść komfort zabiegu. Wymaga to nie zawsze możliwej, dobrej współpracy z pacjentem. Stosowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych po zabiegach, szczególnie chirurgicznych, powinno być przepisywane dla wyłożonych wyżej powodów.