Stomatologia Współczesna

NR 1/2016

The changes of cytokine profile in patients with periodontal disease

Zmiany profilu cytokin u pacjentów z chorobą przyzębia

From P.L. Shupyk National Medical Academy of Postgraduate Education in Kiev, Ukraine: prof. G.F. Biloklytska – doctor of medicine, head of the Department of Therapeutic Dentistry, president of Association of Periodontists of Ukraine, O.V. Kopchak – DDS, PhD, associate professor of the Department of Therapeutic Dentistry

From Scientific and Practical Medical Center of Pediatric Cardiology and Cardiac Surgery in Kiev, Ukraine: prof. A.M. Vorobjova – doctor of medicine, head of the Laboratory of Immunology

Key words: cytokines, interleukins, blood serum, chronic periodontitis

To investigate the individual profile of pro and anti-inflam­matory cytokines, their content and ratio in serum of patients with periodontitis as well as the correlations between lev­els of different cytokines, the prospective clinical and immu­nological study was performed in 54 persons with mean age 35.8 ±15 years, divided into two groups. The main group – 32 patients with periodontitis and control group – 22 patients with intact periodontium. All pa­tients were examined according to the standard protocol, which included anamnesis, analysis of current medical data and general health state, clinical periodontal assessment, radio­logical examination and assay of cytokine profile. Assay of IL-6, IL-8, IL-4, TNF-α in se­rum of patients was performed using enzyme-linked immuno­sorbent assay (ELISA). Statisti­cal analysis of received results was carried out using SPSS and MS Excel software.

Analysis of immunological data revealed that in patients of the main group the average content of pro-inflammatory cy­tokines was significantly higher than in the control group. The average content of IL-6 in pa­tients with periodontitis was 17.3 ±3 pg/ml vs. 9.8 ±2 pg/ml in the control (p < 0.05), IL-1β – 53.5 ±6.6 pg/ml vs. 30.4 ±5.3 pg/ml (p < 0.05), TNF-α – 23.8 ±2.6 pg/ml vs. 9.7 ±1.7 pg/ml (p < 0.05), IL-8 – 7.9 ±2.3 pg/ml vs. 6.2 ±1.1 pg/ml (p > 0.05). The average content of anti-inflammatory IL-4 in the main group was 9.7 ±1.7 pg/ml vs. 16.7 ±3.5 pg/ml but the dif­ferences appeared not signifi­cant (p>0.05). In general, the cytokine profile in patients with periodontal disease was char­acterized by changes not only in their absolute value but also in ratio of cytokine fractions.

Increase of pro-inflammatory cytokines along with a decrease in anti-inflammatory cytokines in periodontitis, can be consid­ered as one of the mechanisms of chronic inflammatory and de­generative process in periodon­tal tissues.

Słowa kluczowe: cytokiny, interleukiny, surowica krwi, przewlekłe zapalenie przyzębia

W celu oceny indywidualnego profilu pro- i przeciwzapalnych cytokin, ich poziomów i stosunków w surowicy pacjentów z zapaleniem przyzębia, jak również korelacji między poziomami różnych cytokin przeprowadzono prospektywne kliniczne i immunologiczne badania u 54 osób w średnim wieku 35,8 ±15 lat podzielonych na dwie grupy: grupę główną – 32 pacjentów z zapaleniem przyzębia, oraz grupę kontrolną – 22 pacjentów ze zdrowym przyzębiem. Wszyscy pacjenci byli badani według standardowego protokołu, w którym uwzględniono wywiad, analizę aktualnych danych medycznych i stanu zdrowia, kliniczną ocenę stanu przyzębia, badanie radiologiczne oraz analizę profilu cytokin. Do oceny cytokin IL-6, IL-8, IL-4 oraz TNF-α w surowicy pacjentów stosowano test ELISA. Analizę statystyczną uzyskanych wyników przeprowadzono za pomocą SPSS oraz oprogramowania MS Excel.

Analiza danych immunologicznych wykazała, że w grupie głównej pacjentów średni poziom prozapalnych cytokin był istotnie wyższy niż w grupie kontrolnej. Średni poziom IL-6 u pacjentów z zapale­niem przyzębia wynosił 17,3 ±3 pg/ml vs. 9,8 ±2 pg/ml w kontroli (p < 0,05). IL-1 – 53,5 ±6,6 pg/ml vs. 30,4 ±5,3 pg/ml (p < 0,05), TNF-α 23,8 ±2,6 pg/ml vs. 9,7 ±1,7 pg/ml (p < 0,05), IL-8 – 7,9 ±2,3 pg/ml vs. 6,2 ±1,1 pg/ml (p > 0,05). Średni poziom przeciwzapalnej IL-4 w głównej grupie wynosił 9,7 ±1,7 pg/ml vs. 16,7 ±3,5 pg/ml, ale różnica okazała się nieistotna (p > 0,05). Ogólnie profil cytokin u pacjentów z chorobą przyzębia charakteryzował się zmianami nie tylko w absolutnych wartościach, ale też w stosunkach frakcji cytokin.

Wzrost prozapalnych cytokin wraz ze spadkiem cytokin przeciwzapalnych w chorobie przyzębia należy uważać za jeden z mechanizmów przewlekłego zapalenia i procesu degeneracyjnego w tkankach przyzębia.

Agresja pacjentów w gabinecie dentystycznym. Doniesienie wstępne

Aggression of patients in the dental surgery. Preliminary report

Z Zakładu Geriatrii i Gerontologii Szkoły Zdrowia Publicznego – Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie: lek. dent. Marzena Mazurek-Surtel

Słowa kluczowe: agresja, agresywny pacjent, agresywny pacjent w gabinecie dentystycznym, agresja w Internecie

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących agresji pacjentów w gabinetach dentystycznych w Warszawie. W wybranych gabinetach świadczących usługi zarówno komercyjne, jak i w ramach kontraktu z NFZ przeprowadzono badanie ankietowe. Łącznie wydano 150 ankiet. Otrzymano prawidłowo wypełnione 42 ankiety, w tym 26 (62%) od kobiet i 16 (38%) od mężczyzn. Ankietowani różnili się stażem pracy. Zdecydowana większość (76%) przyznała, że kiedykolwiek była ofiarą lub świadkiem agresji pacjenta. Przyczyny agresji były różne – zarówno medyczne, związane z leczeniem, jak i pozamedyczne. Agresja w wielu przypadkach była przerzucana na pracownika recepcji, asystę, innego lekarza bądź pacjentów. Formy agresji również były różne – od wyzwisk i gróźb słownych do użycia siły fizycznej, a nawet zniszczenia mienia lekarza lub gabinetu. Bardzo niebezpiecznym narzędziem w rękach niezadowolonego pacjenta okazał się Internet. Opinie wyrażane za jego pośrednictwem, bez ponoszenia za nie odpowiedzialności, mogą być bardzo krzywdzące dla lekarza i gabinetu. Często nie stanowią one realnej oceny sytuacji, ich autorem nie zawsze jest „pokrzywdzony” pacjent, ale osoba z nim niezwiązana. Nie­stety, większość lekarzy (61,9%) nie wie, jak radzić sobie z agresywnym pacjentem, natomiast w gabinetach nie są prowadzone rozmowy na ten temat. Ankietowani zwracają uwagę na niedostateczną liczbę szkoleń na temat reagowania na agresywne zachowania pacjentów.

Key words: aggression, aggressive patient, aggressive patient in a dentist’s office, aggression on the Web

The study presents the results of research on aggression of patients in dental surgeries in Warsaw. Survey was conducted in selected dentists which provide both commercial services and those with National Health Fund contracts. 150 questionnaires overall were distributed. In return 42 questionnaires were received properly filled: 62% of which were women and 38% men, with varied work experience. The vast majority (76%) admitted that they have been a victim or a witness of patient’s aggression. Causes of aggression were different, associated both with treatment and non-medical. In many cases, aggression was transferred to the receptionists, dental assistants, other doctors and patients. Forms of aggression tend to be different, ranging from abuse and verbal threats to use of physical force or damaging of property belonging to the clinic or to the doctor. Very dangerous tool in the hands of a dissatisfied patient proved to be Internet. Opinions expressed through it without accountability can be very harmful for the doctor and the entire dentist’s office. Those comments often do not represent a realistic assessment of the situation, sometimes they are not even made by the “victim” patient but by unrelated to him person. Unfortunately, vast majority of respondents (61.9%) did not know how to deal with aggressive patients and the topic of aggression is not being discussed in dental surgeries. The respondents pointed out on insufficient training provided on how to respond to aggressive behavior of patients.

Afta Suttona – opis przypadku

Sutton’s aphtha – a case report

Z Katedry i Zakładu Periodontologii i Klinicznej Patologii Jamy Ustnej CM UJ: lek. dent. Katarzyna Talik, dr n. med. Dagmara Gałecka-Wanatowicz, prof. dr hab. n. med. Maria Chomyszyn-Gajewska – kierownik Katedry i Zakładu

Słowa kluczowe: choroby błony śluzowej jamy ustnej, afty Suttona, leczenie

Diagnostyka chorób błony śluzowej jamy ustnej napotyka na istotne trudności w chorobach, w których objawami są nadżerki, owrzodzenia lub pęcherze. W przypadku aft nawracających postawienie prawidłowego rozpoznania oraz zastosowanie stosownego leczenia jest trudne, ponieważ etiologia aft jest wieloczynnikowa. Wymagane jest przeprowadzenie szczegółowego badania podmiotowego i przedmiotowego oraz skierowanie pacjenta na dodatkowe badania w celu wykluczenia lub potwierdzenia wstępnie postawionej diagnozy. Należy pamiętać, że wspólną cechą wszystkich aft jest ich nawrotowy charakter. Częstość występowania waha się w zależności od źródeł od 3% do 50% (z niewielką przewagą wśród kobiet). Schorzenie to zaliczane jest do najczęstszych nieinfekcyjnych chorób błony śluzowej jamy ustnej. W pracy opisano przypadek pacjenta, u którego rozpoznano aftę Suttona. Omówiono zastosowane leczenie miejscowe i ogólne. Opisano leki stosowane w aftach nawracających w zależności od wielkości, głębokości i bolesności zmian oraz współistnienia chorób ogólnych.

Key words: oral mucosa diseases, Sutton’s aphthae, treatment

Diagnostics of diseases of oral mucosa encounters substantial difficulties in diseases in which the symptoms are erosions, ulcers and blisters. In case of recurrent aphthous ulcers stating the proper diagnosis followed by adequate treatment is difficult because the etiology of this disease is multifactoral. The detailed subjective and objective examination are required, followed by additional tests, in order to exclude or confirm the initial diagnosis. It should be remembered that common feature of all apthae is their recurrent nature. Depending on scientific sources, the frequency varies from 3-50% (affecting women slightly more than men). This disease is found among most common non- infectious diseases of the oral mucosa. The paper presents the case of patient diagnosed with big, Sutton’s aphthous ulcer. The appropriate local and systemic treatment was described. Different medications used in treatment of recurrent aphthous ulcers were discussed, depending on the ulcers size, depth, painfulness and coexisting systemic diseases.

Organiczne ciało obce oczodołu penetrujące do części nosowej gardła – opis przypadku

Organic foreign body of the orbit penetrating to the nasopharynx – a case report

Z Kliniki Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej, Chirurgii Jamy Ustnej i Implantologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego: lek. dent. Julia Reymond, dr n. med. Zygmunt Stopa

Słowa kluczowe: ciało obce, oczodół, leczenie, diagnostyka

Ciała obce wnikające do oczodołu mogą być powodem poważnych następstw, jak ślepota bądź uszkodzenie mózgu. W pracy opisano przypadek 25-letniego pacjenta przyjętego na oddział chirurgii szczękowo-twarzowej z powodu ciała obcego oczodołu prawego penetrującego przez zatokę szczękową do nosogardła. Zastosowano czynną profilaktykę przeciwtężcową oraz antybiotykoterapię. W trybie ostrodyżurowym, po diagnostyce rtg. (TK), w znieczuleniu ogólnym dotchawiczym z intubacją przez usta, zrewidowano prawy oczodół, usunięto ciało obce ze światła oczodołu, nie stwierdzając uszkodzenia gałki ocznej i mięśni gałkoruchowych. Dzięki powyższemu postępowaniu diagnostyczno-terapeutycznemu uzyskano dobry efekt czynnościowy i estetyczny.

Key words: foreign body, orbit, treatment, diagnostics

Foreign bodies penetrating the orbit may cause serious after-effects like blindness or brain injury. In this paper a case of 25-years old patient who was admitted to the Maxillofacial Surgery Ward because of the right orbit foreign body penetrating through the maxillary sinus to the nasopharynx was described. Active antitetanus prophylaxis and antibiotic therapy were applied. During the emergency duty after the X-ray and CT scan, under general endotracheal anaesthesia with orotracheal intubation, the right orbital cavity was reviewed and the foreign body was removed. The eyeball and the extraocular muscles were not injured. Thanks to the above- mentioned diagnostic procedures and therapeutic management good functional and aesthetic result was obtained.

Raport grupy roboczej Amerykańskiej Akademii Periodontologicznej o aktualizacji klasyfikacji chorób przyzębia

Report of the American Academy of Periodontology workgroup on updating the current classification of periodontal diseases

Z Zakładu Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego: prof. dr hab. n. med. Renata Górska – kierownik Zakładu

Słowa kluczowe: choroby przyzębia, klasyfikacja, Amerykańska Akademia Periodontologiczna

Key words: periodontal disease, classification, American Academy of Periodontology

Sub turbinate nasoantrostomy in the treatment of the chronic sinusitis

Nasoantrostomia dolna w leczeniu przewlekłego zapalenia zatok szczękowych

From Otolaryngology and Dental Surgery Department Medicine University of Varmia & Masuria in Olsztyn: prof. dr hab. n. med. Andrzej Kukwa – head of department, lek. stom. Leszek Dudziński

From Department of Otorhinolaryngology Faculty of Medicine and Dentistry Warsaw Medical University – Czerniakowski Hospital: dr n. med. Wojciech Kukwa

Key words: sub turbinate inferior nasoantrostomy, downward drainage, recurrent and/or chronic maxillary sinusitis

The authors describe a modified way of approaching the maxillary sinus from the nasal cavity through the inferior nasal meatus in the surgical treatment of chronic maxillary sinusitis, especially with the features of mycotic infection. The method described is a modification of surgical procedure proposed by Gill Ryoung Kim in 1969.

We have been operating in a similar way since 1968, and since that time the operation has been performed on over 2000 patients. As indicated, we perform the procedure of opening the maxillary antrum under the inferior turbinate at the distance of 1.5-2 cm from its anterior pole, in the lowest possible place in relation to the nasal cavity floor, especially in the case of deep alveolar recess. In the first stage of the surgery prior to making the opening in medial wall, we prepare a pedunculated muco­periosteal flap, similar in size to the opening in the medial wall. Through the prepared opening, the flap is then inserted into the sinusal lumen to make better conditions for healing and reconstruction of the pathological changes in the mucociliary lay­er. It is advisable, especially in cases when ciliated epithelium is damaged and degenerative changes developed in the area as the result of recurrent inflammatory process. The open­ing made in this way enables the drainage of secretion when the ciliary drainage is so insufficient that secretion retains in the sinus. Moreover, the opening we make in the lowest point of the maxillary sinus additionally facilitates its downward drainage. This kind of drainage largely facilitates natural clearance of the sinus and prevents the accumulation and retention of secretion. The ostium, made in the lowest point of the sinus, enables natural clearance of the sinus and facilitates lavage of the cavity in the postoperative period and also in cases of inflammation relapse. Clearance of the sinus can be performed using the sa­line solution and antibiotic that will prove most effective. Inserting the pedunculated mucoperiosteal flap from nasal cavity into the sinus, especially in the area of alveolar recess, initiates the process of regrowing a healthy tissue in place of pathologically changed in the mucoepithelial layer. Additionally, the flap can also be used for covering the earlier introduced and unprotected tips of the implants and roots of the teeth protruding into the maxillary sinus. It can also be used as a material for closing the fistulas and bone defects, even to diminish the bone tissue atrophy of the dental process, especially in the area of alveolar recess.

In similar cases it is possible to insert into the sinus, especially into the vicinity of the floor of alveolar recess, even a part of the medial bony wall pedunculaed on the mucosal flap.

Słowa kluczowe: nasoantrostomia dolna, drenaż grawitacyjny, przewlekłe zapalenie zatok szczękowych

Autorzy pracy zaprezentowali zmodyfikowany sposób dotarcia do zatoki szczękowej od strony jamy nosa poprzez wykonanie otworu pod małżowiną nosową dolną w leczeniu przewlekłego, nawracającego zapalenia zatok szczękowych, a zwłaszcza infekcji z udziałem kolonii grzybów, np. Aspergillus niger. Opisana technika stanowi modyfikację zabiegu zaproponowanego przez Gilla Ryounga Kima w 1969 roku.

Autorzy stosują opisaną metodę od 1968 roku. Od tego czasu przeprowadzili z jej zastosowaniem ponad 2000 zabiegów. Otwarcie zatoki szczękowej następuje z dojścia do jej światła pod małżowiną nosową dolną. Otwór różnej wielkości wykonywany jest pod małżowiną nosową dolną, w odległości 1-1,5 cm od jej przedniego bieguna, w możliwie najniższym miejscu, zwłaszcza w przypadkach głębokiego zachyłka zębodołowego. W pierwszym etapie operacji przygotowany zostaje uszypułowany płat błony śluzowej różnej wielkości w okolicy podmałżowinowej. Płat ten może być następnie wprowadzany do światła zatoki przez wykonany otwór w jej ścianie przyśrodkowej. Ma to na celu stworzenie warunków do szybszego gojenia. Zwłaszcza w przypadkach, kiedy z powodu nawracających zapaleń doszło do zniszczenia bądź istotnego osłabienia aparatu rzęskowego nabłonka i rozwoju zmian degeneracyjnych. Modyfikacja tego typu ułatwia drenaż wydzieliny ze światła zatoki. Wykonany otwór jest usytuowany w najniższym punkcie zatoki szczękowej i stanowi możliwość drenażu o charakterze grawitacyjnym. Wspomaga on w dużej mierze naturalne oczyszczanie zatoki i zapobiega gromadzeniu się oraz zaleganiu wydzieliny. Wprowadzenie uszypułowanego płata z jamy nosa do światła zatoki, zwłaszcza w okolicy zachyłka zę­bodołowego, daje początek wrastaniu zdrowej tkanki na miejsce zapalnie zmienionej wyściółki. Dodatkowo płat ten może zostać wykorzystany do pokrycia nieosłoniętych wierzchołków korzeni, a nawet implantów zębowych. Może też stanowić materiał do zamykania przetok i ubytków kostnych oraz zahamowania zaniku tkanki kostnej w okolicy dna zachyłka zębodołowego.

W wybranych przypadkach do wnętrza zatoki, zwłaszcza w okolicy dna zachyłka zębodołowego, można wprowadzić uszypułowaną na płacie błony śluzowej nawet część kostną ściany przyśrodkowej.

Aktualne koncepcje leczenia próchnicy obejmującej zębinę

The current concepts of dentine caries treatment

Z Zakładu Stomatologii Zachowawczej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego: lek. dent. Aneta Zduniak, dr hab. n. med. Agnieszka Mielczarek – kierownik Zakładu

Słowa kluczowe: próchnica zębiny, kompleks miazgowo-zębinowy, remineralizacja, leczenie

W pracy przedstawiono aktualne poglądy na temat leczenia zmian próchnicowych obejmujących zębinę. Wzrastająca liczba doniesień na temat korzyści płynących z niedoszczętnego usuwania zębiny próchnicowej w porównaniu z całkowitą jej eliminacją skłoniła do analizy dostępnego w tym zakresie piśmiennictwa. Omówiono wybrane aspekty preparacji zębiny przed aplikacją wypełnienia. W analizie uwzględniono czynniki wpływające na sukces kliniczny, w tym redukcję bakterii kariogennych, zmiany w twardo­ści i wyglądzie zębiny, tworzenie zębiny trzeciorzędowej i stosowane materiały odtwórcze.

Key words: entine caries, dentine-pulp complex, remineralization, treatment

In the paper current views on treatment caries involving dentine were presented. Increasing numbers of clinical trials demonstrate possible benefits of incomplete caries removal in comparison with complete removal of demineralized dentine led to the analysis of available literature in thise respects. Some aspects of dentine preparation before application of the restoration were discussed. Factors affecting clinical success as cariogenic bacteria reduction, changes in hardness and appearance of dentine, formation of tertiary dentine and dental materials used for reconstruction were included in the analysis.

Zastosowanie wysokoenergetycznego lasera diodowego 980 nm w leczeniu endodontycznym i jego wpływ na skuteczność terapii

The use of high-energy diode laser 980 nm in endodontic treatment and its impact on the effectiveness of therapy

Z Zakładu Stomatologii Zachowawczej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego: lek. dent. Ewa Prażmo – doktorant, dr hab. n. med. Agnieszka Mielczarek – kierownik Zakładu

Słowa kluczowe: laser diodowy, leczenie endodontyczne, dezynfekcja, 980 nm

Wysokoenergetyczny laser diodowy o długości fali 980 nm jest coraz częściej stosowany w terapii endodontycznej w celu poprawy stopnia dezynfekcji systemu korzeniowego zębów. Promieniowanie laserowe ze względu na swoje właściwości bakteriobójcze wspomaga działanie aplikowanych dokanałowo chemioterapeutyków. Wysokoenergetyczne promieniowanie laserowe nie pozostaje jednak bez wpływu na strukturę zębi­ny i okolicznych tkanek. Praca miała na celu analizę publikacji zawartych w bazie danych Pub­Med poświęconych oddziaływaniu promieniowania laserowego 980 nm na tkanki naświetlane w przebiegu leczenia endodontycznego. Autorzy dokonali analizy wpływu laseroterapii na mikrostrukturę i mikrotwardość zębiny korzeniowej, szczelność brzeżną i mikroprzeciekanie wierzchołkowe w zębach leczonych endodontycznie oraz na zmiany temperatury w tkankach. Wyniki badań opublikowanych w bazie PubMed pozwoliły również na ocenę an­tybakteryjnego działania laserów diodowych oraz zasadności ich zastosowania w terapii endodontycznej.

Key words: diode laser, endodontic treatment, disinfection, 980 nm

High-energy diode laser with a wavelength of 980 nm is more and more often used in endodontic therapy, to improve the degree of disinfection of the root system of the teeth. Laser radiation supports the action of applied chemotherapy agents, due to its bactericidal properties. The high-energy laser radiation has an impact on the structure of dentin and surrounding tissues. The work aims to analyze the publications contained in the database PubMed, devoted to the influence of 980 nm laser radiation at irradiated tissues in the course of endodontic treatment. Authors analyzed the impact of laser therapy: on the microstructure and microhardness of root dentin, on marginal integrity and apical microleakage in the teeth treated endodontically and also temperature changes in the tissues. The data obtained from the PubMed will also allow for the evaluation of antibacterial properties of diode lasers and the legitimacy of their use in endodontic therapy.

O potrzebie wypracowania modelu współpracy logopedy i ortodonty. Perspektywa logopedyczna

The need for developing a model of cooperation speech-language therapist and orthodontist. The prospect of logopedics

Z Katedry Dialektologii Polskiej i Logopedii Uniwersytetu Łódzkiego: dr n. hum. Ewa Gacka – adiunkt, dr n. hum. Monika Kaźmierczak – adiunkt

Słowa kluczowe: zaburzenia artykulacji, wady zgryzu, współpraca, logopedia, logopeda, ortodonta

Autorki pracy wskazują na potrzebę wypracowania modelu współpracy logopedy i ortodonty. Zaburzenia artykulacji współwystępujące z wadami zgryzu powinny stanowić obszar działań obu specjalistów. Jest to element warunkujący skuteczność procesu terapeutycznego, co znajduje uzasadnienie w licznych opracowaniach naukowych. Praktyka potwierdza jednak, że nie­stety, nie zawsze dochodzi do podjęcia stosownej współpracy. Zdaniem autorek zasadnym byłoby wypracowanie zasad regulujących interdyscyplinarne współdziałanie obu środowisk, co w istotnym stopniu przyczyni się do zwiększenia efektywności zarówno terapii logopedycznej, jak i leczenia ortodontycznego.

Key words: articulation disorders, malocclusions, cooperation, logopedics, speech-language therapist, orthodontist

The authors are pointing out the need for developing a model of cooperation between a speech therapist and orthodontist. Articulation disorders comorbid with malocclusions should be a common area of impacts for both specialists. It is an essential element which determines the effectiveness of the therapeutic process, confirmed with numerous scientific studies. The practice confirms that unfortunately the real collaboration is not always the case. Therefore, it would be reasonable to develop the rules governing the interdisciplinary cooperation between the two communities, which would significantly contribute increase of the efficiency in both speech therapy, as well as orthodontic treatment.

Zastosowanie leków przeciwbólowych w chorobie zwyrodnieniowej stawów

The use of analgesics in osteoarthritis

Z Ars Medica w Wysokiem Mazowieckiem: mgr Joanna Kłossowska – współwłaściciel

Z Zakładu Stomatologii Zachowawczej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku: dr hab. n. med. Anna Zalewska – adiunkt

Z Wydziału Ochrony Zdrowia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. prof. Edwarda F. Szczepanika w Suwałkach: dr hab. n. o zdr. Ewa Kleszczewska – starszy wykładowca, dr hab. n. med. Małgorzata Knaś – starszy wykładowca

Słowa kluczowe: choroba zwyrodnieniowa stawów, leczenie, leki przeciwbólowe

Choroba zwyrodnieniowa stawów przebiega z degradacją i utratą chrząstki stawowej, nieprawidłowym wzrostem i przebudową kości, która znajduje się bezpośrednio pod chrząstką. We wczesnych stadiach choroby występuje stan zapalny w obrębie błony maziowej. Następnie dochodzi do jej uszkodzenia lub zniszczenia. Choroba zwyrodnieniowa stawów obejmuje również więzadła, torebkę stawową i mięśnie okołostawowe. Wszystkie te zmiany prowadzą do bólu o różnym nasileniu. Omówiono metody leczenia.

Key words: osteoarthritis, medical treatment, analgetics

Osteoarthritis proceeds degradation and loss of articular cartilage, abnormal growth and bone remodeling, which is located directly under the cartilage. In the early stages of the disease the synovium inflammation occur. Next reaches the damage or destruction. Osteoarthritis also includes the ligaments, joint capsule, and periarticular muscles. All these changes lead to the varying severity of pain. The treatment methods were discussed.