Czynniki wpływające na zachowania prozdrowotne w zakresie zdrowia jamy ustnej osób 15-letnich z województwa mazowieckiego

Factors influencing oral health related behavior of 15-year-old youth in Mazovia Province

Z Zakładu Stomatologii Dziecięcej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego: lek. dent. Małgorzata Dudek, dr n. med. Anna Turska-Szybka, lek. dent. Iwona Soika, prof. dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk – kierownik Zakładu

Z Katedry Doświadczalnictwa i Bioinformatyki – Wydziału Rolnictwa i Biologii Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie: dr inż. Dariusz Gozdowski

Słowa kluczowe: profilaktyka próchnicy, młodzież, badania ankietowe, zachowania prozdrowotne, zdrowie jamy ustnej

Celem pracy było określenie czynników wpływających na zachowania prozdrowotne w zakresie zdrowia jamy ustnej 15-latków z województwa mazowieckiego. Do badań kwalifikowano 15-latków z gimnazjów województwa mazowieckiego wybranych drogą losowania warstwowego. Narzędzie badawcze stanowiła ankieta zawierająca 26 pytań zamkniętych dotyczących wiedzy stomatologicznej oraz nawyków higienicznych i dietetycznych młodzieży. Badania realizowano w ramach programu „Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej w latach 2013-2015” finansowanego przez Ministerstwo Zdrowia. Analiza odpowiedzi udzielonych przez młodzież wykazała, że dziewczęta rzadziej spożywają posiłek przed snem. Spożycie napojów gazowanych co najmniej raz dziennie malało wraz z częstością zamieszkania na terenie miasta. Im lepsza sytuacja materialna, tym częstsze użytkowanie nici dentystycznej przez osobę 15-letnią. Stwierdzono pozytywny związek wysokiego poziomu wiedzy stomatologicznej ze stosowaniem pasty do zębów z fluorem. Czynnikami socjodemograficznymi korzystnie wpływającymi na zachowania dotyczące zdrowia jamy ustnej osób w wieku 15 lat były płeć żeńska, zamieszkanie w mieście, dobra sytuacja materialna i wysoki poziom wiedzy stomatologicznej.

Key words: caries prevention, adolescents, questionnaires, health behaviors, oral health

The aim of the study was to define factors influencing oral health related behaviors of 15-year-olds from Masovian district. For the examinations 15-years old persons attending junior high schools in the Mazovian Province, chosen by the layered draw were qualified. The questionnaire containing 26 closed questions checking dental knowledge and hygienic and dietary habits of respondents were used as examination tool. The study was realized within the “Monitoring of oral health status among the Polish population in the years 2013-2015” program financed by the Ministry of Health. The analysis of adolescents’ answers revealed that girls are less likely to consume meal before sleep. Consumption of aerated drinks at least once a day decreased along with town inhabitance frequency. The better economic status, the higher frequency of flossing by 15-years old. There favorable relationship between high level of dental knowledge and fluoride toothpaste usage, were ascertained. Sociodemographic factors beneficially influencing oral health behaviors of 15-year-olds were female sex, city inhabitance, good economic status and high level of dental knowledge.

Występowanie próchnicy wczesnego dzieciństwa i enamelopatii u dzieci żłobkowych na tle wybranych środowiskowych czynników ryzyka

Early childhood caries and enamelopathies in nursery school children in relation to selected environmental risk factors 

Z Kliniki Stomatologii Dziecięcej Katedry Stomatologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu: dr n. med. Karolina Gerreth – adiunkt

Słowa kluczowe: dzieci żłobkowe, próchnica wczesnego dzieciństwa, zaburzenia rozwojowe szkliwa, czynniki środowiskowe

Cel: Celem pracy była ocena występowania próchnicy wczesnego dzieciństwa i zaburzeń rozwojowych szkliwa zębów mlecznych u dzieci, a także obecności wybranych czynników środowiskowych związanych z rozwojem tych patologii. Materiał i metody: Przeprowadzono badanie stanu zdrowia uzębienia 156 poznańskich dzieci żłobkowych oraz socjomedyczne wśród ich rodziców/opiekunów. Na podstawie uzyskanych danych obliczono frekwencję próchnicy i enamelopatii oraz liczbę zębów z próchnicą i zaburzeniami rozwojowymi szkliwa. Pytania kwestionariusza dotyczyły chorób przebytych przez matkę w okresie ciąży oraz informacji dotyczących żywienia i nawyków higienicznych dziecka. Wyniki: Frekwencja próchnicy u badanych wynosiła 18,59%, a enamelopatii 8,33%. Specjalna dieta stosowana była u 30,77% dzieci z enamelopatiami, podczas gdy w grupie bez defektu u 13,79% badanych (p = 0,02). Jedynie 58,62% dzieci z próchnicą myło zęby dwa razy dziennie. Wnioski: Z uwagi na odnotowane u znacznego odsetka dzieci żłobkowych występowanie choroby próchnicowej, jak i zaburzeń rozwojowych szkliwa, konieczne jest w celu przeciwdziałania ich następstwom położenie nacisku na wdrożenie wczesnej specjalistycznej opieki stomatologicznej u dzieci w tym wieku.

Key words: nursery school children, early childhood caries (ECC), developmental defects, of enamel (DDE), environmental factors

Aim: The aim of the study was to evaluate the prevalence of early childhood caries (ECC) and developmental defects of enamel (DDE) in primary dentition, as well as the presence of selected environmental factors associated with the development of these pathologies. Material and methods: A dental examination 156 nursery school children, and sociomedical study in their parents/caregivers were performed. On the basis of the data obtained the prevalence of caries and enamelopathies as well as the number of teeth with caries and developmental defects of enamel were calculated. The questionnaire included data concerning maternal diseases during pregnancy and information on diet and hygienic habits of the child. Results: Caries prevalence in subjects was 18.59%, whereas enamelopathies occurred in 8.33% of children. A special diet was used in 30.77% of children with enamelopathies while in the group without defect in 13.79% of the subjects (p = 0.02). Only 58.62% of children with caries brushed their teeth twice a day. Conclusions: Because of the high prevalence of dental caries and developmental defects of enamel in nursery school children, there is a need to implement specialist dental care in children of this age group to prevent their consequences.

Poziom fluoru w ślinie po aplikacji trzech różnych lakierów fluorkowych zawierających 5% fluorku sodu

Salivary fluoride level following application of three different 5% sodium fluoride varnishes 

Z Katedry i Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu: lek. dent. Dagmara Piesiak-Pańczyszyn – wykładowca, prof. dr hab. n. med. Urszula Kaczmarek – kierownik Katedry i Zakładu

Słowa kluczowe: lakiery fluorkowe, uwalnianie fluorku, ślina

Celem pracy było porównanie uwalniania fluorków do śliny po aplikacji trzech lakierów fluorkowych. Lakiery zawierające 5% NaF MI (z CPP-ACP), Clinpro White (z TCP) Profluorid zastosowano u 30 osób dorosłych. Poziomy fluorku w odwirowanej niestymulowanej ślinie mieszanej oznaczano wyjściowo i po upływie 1, 2 i 168 godz. za pomocą jonoselektywnej elektrody fluorkowej. Wszystkie lakiery wykazały maksymalny wzrost fluorku w ślinie w odniesieniu do poziomu wyjściowego po upływie 1 godz. (MI 0,70 ±0,36 ppm, Clinpro White 0,61 ±0,36 ppm, Profluorid 0,47 ±0,41 ppm) i następowy spadek w kolejnych pomiarach. Po upływie 1 godz. od aplikacji lakier MI powodował nieco większe stężenie fluorku w ślinie niż lakier Clinpro White i Profluorid, a istotnie wyższe po 2 godz. w porównaniu z lakierem Clinpro White. Aktywne związki chemiczne dodawane do lakierów fluorkowych zwiększają ilość uwalnianych do śliny fluorków, zwłaszcza w ciągu pierwszej godziny po aplikacji.

Key words: fluoride varnishes, fluoride release, saliva

The aim of the paper was to compare the fluoride release into saliva following application of three fluoride varnishes. 5% NaF varnishes MI (with CPP-ACP), Clinpro White (with TCP) and Profluorid were used at 30 adult subjects. Fluoride levels in centrifuged unstimulated mixed saliva were measured at baseline and 1, 2 and 168 hours by fluoride selective electrode. For all the fluoride varnishes, the maximum increase of fluoride compared to the baseline was measured at 1 hour time point (MI 0.70 ±0.36, Clinpro White 0.61 ±0.36, Profluorid 0.47 ±0.41 ppm) and then fluoride decreased at the next time points thereafter. For time 1 hour, treatment with MI varnish resulted in some higher concentrations of salivary fluoride than Clinpro White and Profluorid, but significantly higher for 2 hours only than Clinpro White. Active chemical compounds added to fluoride varnishes seem to enhance the amount of fluoride release into saliva, especially within the first hour after application.

Optimization of method for obtaining preparations to conduct PRP injection therapy

Optymalizacja metody otrzymywania preparatów do przeprowadzania terapii iniekcyjnej PRP

From P.L. Shupyk National Medical Academy of Postgraduate Education in Kiev: G.F. Biloklytska – doctor of medicine, professor, head of the Department of Therapeutic Dentistry, president of Periodontists Society of Ukraine, O.V. Kopchak DDS., PhD, associate professor of the Department of Therapeutic Dentistry

From O.O. Shalimov National Institute of Surgery and Transplantology NAMS in Kyiv: V.A. Dieiev – PhD, head of the Department for Laboratory Diagnostics, N.I. Rozdobudko – clinical biochemist of the Department for Laboratory Diagnostics

Key words: platelet rich plasma, platelet autoplasma, PRP injection therapy, concentration ability of platelets, centrifugation modes

The aim of the study was the comparison of concentration ability of plasma platelets in vitro with different anticoagulants to identify the best centrifugation mode. For this purpose, set of the venous blood samples was taken from 14 patients with generalized periodontitis aged 27 to 54 years and placed in test tubes with different anticoagulants (total number of tubes – 64) I – tubes with anticoagulant K2EDTA (14 tubes), II – tubes PlasmoliftingTM (30 tubes), III – tubes with solution of sodium citrate (20 tubes). The centrifugation of the received blood samples was conducted in three modes: mode I (10 tubes with citrate, 10 – with heparin) – 150 g, 1,000 rpm/min, 10 min; mode II (10 tubes with citrate, 10 – with heparin) – 500 g, speed 1800 rpm/min, 10 min; mode III (10 tubes of heparin) – 910 g, 2,500 rpm/min, 5 minutes. The total content of platelets and their concentration ability after centrifugation was determined using hematological analyzer BC-3000 Mindray (China). The optimal concentration ability of platelets was found using the centrifugation mode I (150 g, 1,000 rpm/min, 10 minutes). The problem of determining the optimal treatment scheme using regenerative technologies in patients with generalized periodontitis remains relevant and requires further research.

Słowa kluczowe: plazma bogatopłytkowa, autoplazma, terapia iniekcyjna PRP, zdolność koncentracji płytek krwi, sposoby wirowania

Celem pracy było porównanie stężenia płytek krwi w osoczu in vitro z różnymi antykoagulantami w celu wskazania najlepszego sposobu odwirowywania. Pobrano próbki krwi od 14 pacjentów z uogólnionym zapaleniem przyzębia w wieku od 27 do 54 lat, po czym umieszczono je w probówkach z wybranymi antykoagulantami (łączna liczba probówek – 64): I – probówki K2EDTA (14 probówek), II – probówki PlasmoliftingTM (30 probówek), III – probówki z roztworem cytrynianu sodu (20 probówek). Próbki krwi odwirowano trzema sposobami: sposób I (10 probówek z cytrynianem, 10 – z heparyną) – 150 g, 1000 obr./min, 10 min; sposób II (10 probówek z cytrynianem, 10 – z heparyną) – 500 g, 1800 obr./min, 10 minut; sposób III (10 probówek heparyny) – 910 g, 2500 obr./min, 5 minut. Zawartość płytek krwi i ich zdolność do koncentracji po odwirowaniu określono za pomocą analizatora hematologicznego BC-3000 Mindray (Chiny). Optymalne stężenie płytek krwi uzyskano dzięki zastosowaniu I sposobu odwirowywania (150 g, 1000 obr./min, 10 minut). Wskazanie najlepszego schematu leczenia z zastosowaniem technologii regeneracyjnych u pacjentów z uogólnionym zapaleniem przyzębia wymaga dalszych badań.

Złamania koron zębów stałych – przyczyny i postępowanie lecznicze. Badania retrospektywne

Fractures of crowns of permanent teeth – causes and treatments. Retrospective studies

Z Zakładu Stomatologii Dziecięcej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego: lek. dent. Piotr Rożniatowski, lek. dent. Emil Korporowicz, lek. dent. Barbara Bartosiak-Drosio, lek. dent. Paulina Modzelewska-Chiniewicz, prof. dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk – kierownik Zakładu

Z Katedry Doświadczalnictwa i Bioinformatyki Wydziału Rolnictwa i Biologii Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego: dr Dariusz Gozdowski

Słowa kluczowe: urazy zębów, złamania zębów

Urazy zębów są częstą przyczyną zgłaszania się młodych pacjentów do lekarzy dentystów. W uzębieniu stałym częściej dochodzi do złamań koron niż zwichnięć. Celem pracy była analiza sposobów postępowania leczniczego w przypadku złamań koron zębów stałych u dzieci i młodzieży oraz czynników wpływających na wybór metody leczenia i występowanie powikłań. W pracy przeprowadzono retrospektywną analizę dokumentacji medycznej 79 pacjentów w wieku 6-12 lat. Złamaniu uległo 155 zębów – 14 to złamania w obrębie szkliwa, 116 – złamania w obrębie szkliwa i zębiny, 25 – złamania z objęciem miazgi. Przeprowadzono analizę statystyczną wybranych danych. Ujemna korelacja wystąpiła między czasem zgłoszenia, wiekiem pacjenta a pokryciem obnażonej miazgi. Dodatnie statystycznie istotne korelacje stwierdzono natomiast między czasem zgłoszenia się do lekarza, wiekiem pacjenta a ekstyrpacją miazgi. W przypadku złamań szkliwno-zębinowych statystycznie istotną korelację dodatnią odnotowano między wystąpieniem martwicy miazgi a współwystępowaniem innego urazu. Określono również zależności między powikłaniami w postaci martwicy miazgi i ankylozy a wybranymi czynnikami i metodami leczenia. Statystycznie dodatnie korelacje wystąpiły między pokryciem obnażonej miazgi a ankylozą i amputacją częściową a wystąpieniem martwicy miazgi.

Key words: tooth injuries, tooth fractures

Teeth trauma is a common cause of dental visits in young patients. Permanent teeth are prone to crown fractures more than luxations. Aim of the study is to analyze treatment methods in the case of permanent teeth fractures in children and adolescents and the factors influencing the choice of treatment methods and the incidence of complications. Retrospective analysis of 79 patients records, aged 6-12 yo was conducted. 155 teeth were traumatized – 14 enamel fractures, 116 enamel-dentin fractures, 25 fractures with pulp exposure. Statistical analysis of obtained data was performed. Negative correlation occurred between time from trauma to visit, age of patient and pulp capping. Positive correlation occurred between time visit, patients age and pulp extirpation. In enamel-dentin fractures, positive correlation was observed between pulp necrosis and occurrence of coexisting trauma. Also, positive statistical correlation occurred between pulp capping and ankylosis and between pulpotomy and occurrence of pulp necrosis.

Torbiel erupcyjna – opis przypadku

Eruption cyst – a case report

Z Poradni Dentystycznej Centralnej Wojskowej Przychodni Lekarskiej „CePeLek” w Warszawie: lek. dent. Aleksandra Nawrot – w trakcie specjalizacji ze stomatologii dziecięcej

Z praktyki prywatnej we Wrocławiu: lek. dent. Magda Giers-Kryczenkow – w trakcie specjalizacji ze stomatologii dziecięcej

Słowa kluczowe: torbiel erupcyjna, wyrzynanie, utrudnione wyrzynanie

W pracy przedstawiono przypadek 6-letniego chłopca, u którego zdiagnozowano torbiel erupcyjną (EC) utrudniającą wyrzynanie zęba 21. EC jest rzadko występującą torbielą tkanek miękkich, typową dla wieku rozwojowego. We wstępnej fazie postępowania wdrożono leczenie zachowawcze, a także instruktaż higieny jamy ustnej. Podjęto również próbę motywacji pacjenta dla uzyskania właściwej higieny jamy ustnej. Następnie zadecydowano o krótkotrwałym (14-dniowym) okresie obserwacji, z uwagi na częste samoistne ustępowanie tego typu zmian. W trakcie okresu obserwacji dziecko zgłosiło niewielkie dolegliwości bólowe, które były wskazaniem do interwencji chirurgicznej. W przeddzień umówionego zabiegu chirurgicznego doszło do samoistnego wyrznięcia zęba 21 oraz ustąpienia objawów związanych z torbielą erupcyjną.

Key words: eruption cyst, eruption, difficult eruptio

The article describes the case of a 6-year-old boy who was diagnosed with an eruption cyst (EC) that further caused dentitio difficilis of the tooth 21. EC is a rare soft tissue cyst, typical for developmental age. In the early phase of treatment conservative treatment was used, along with instructions for proper oral care. An attempt was made to motivate the patient to achieve optimal oral hygiene. Next, the patient remained under observation for a short period (14 days), due to frequent spontaneous regression of such changes. During the observation period, the child reported moderate pain, which was an indication for surgical intervention. The day before planned surgery, tooth erupted and cyst regressed.

Anomalie liczbowe zębów – opisy przypadków klinicznych

Number anomalies of teeth – a case reports

Z Zakładu Stomatologii Zintegrowanej Instytutu Stomatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum: lek. dent. Aleksandra Paruzel-Pliskowska, lek. dent. Teresa Szupiany-Janeczek, lek. dent. Katarzyna Macikowska, dr hab. n. med. prof. UJ Jolanta Pytko-Polończyk

Z Centralnego Ambulatorium Stomatologicznego Uniwersyteckiej Kliniki Stomatologicznej w Krakowie: lek. stom. Mieczysław Łazarz

Słowa kluczowe: zęby nadliczbowe, zęby dodatkowe, ekstrakcja zębów trzonowych

Zaburzenia ilościowe zębów to często występujący problem kliniczny dotyczący zarówno zębów stałych, jak i mlecznych. Patologia może występować w postaci hipodoncji lub hiperdoncji, a zęby mogą wykazywać prawidłową lub nieprawidłową budowę anatomiczną. Zęby nadliczbowe, wykrywane niejednokrotnie przypadkowo na zdjęciach pantomograficznych, mogą być przyczyną wad zgryzu, resorpcji korzeni oraz trudności w utrzymaniu prawidłowej higieny jamy ustnej. W pracy przedstawiono przypadki występowania zębów nadliczbowych, trzonowych u osób młodych, ogólnie zdrowych, które zgłosiły się do Uniwersyteckiej Kliniki Stomatologicznej w Krakowie w latach 2012-2016.

Key words: supernumerary teeth, supplemental teeth, molars extraction

Quantitative disturbances of the teeth are common clinical problem, that occur both in permanent and deciduous dentition. Pathology may present as hypodontia or hyperdontia and teeth can have normal or abnormal anatomy. Supernumerary teeth often accidentally detected in pantomogram images may be a cause of malocclusion, root resorption, and difficulty in maintaining proper hygiene. In the paper clinical cases of supernumerary and supplemental teeth among young, generally healthy patients treated at University Dental Clinic in Cracow in 2012-2016, were presented.

Pierwotne opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł – opis przypadku

Primary herpetic gingivostomatitis – a case report

Z Zakładu Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego: lek. dent. Wioleta Majdanik, dr n. med. Małgorzata Nędzi-Góra, prof. dr hab. n. med. Renata Górska – kierownik Zakładu

Słowa kluczowe: pierwotne opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł, HSV-1, HSV-2, Herpes simplex virus, leczenie

Pierwotne opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł jest najczęstszą postacią kliniczną pierwszego epizodu zakażenia wirusem HSV-1. Może przebiegać w sposób bezobjawowy lub burzliwie, z różnymi manifestacjami klinicznymi. Zwykle stwierdza się zgrupowane pęcherzyki na rumieniowym podłożu. Pęcherzyki te szybko pękają, tworząc nadżerki w jamie ustnej oraz strupy na wargach i skórze. Często towarzyszą im objawy ogólnoustrojowe, takie jak złe samopoczucie, powiększenie podżuchwowych, podbródkowych i szyjnych węzłów chłonnych, gorączka, ból głowy. Choroba zazwyczaj ustępuje samoistnie po 10-20 dniach i nie pozostawia blizn. W cięższych przypadkach, szczególnie związanych z ryzykiem odwodnienia pacjenta, należy rozważyć ogólne zastosowanie Acyklowiru. Po wyleczeniu zakażenia pierwotnego wirus w formie utajonej rezyduje w tkance nerwowej i innych tkankach okolicy ustno-twarzowej, powodując zakażenie latentne, które utrzymuje się do końca życia gospodarza i okresowo ulega reaktywacji (z objawami klinicznymi lub bez nich). W pracy opisano przypadek pacjentki, u której rozpoznano pierwotne opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł. Omówiono zastosowane leczenie miejscowe i ogólne.

Key words: primary herpetic gingivostomatitis, HSV-1, HSV-2, Herpes simplex virus, treatment

Primary herpetic gingivostomatitis is the most common clinical form of the first episode of HSV-1 infection. It can either be asymptomatic or present with acute clinical symptoms. Typically multiple, clustered vesicles are found on inflamed oral mucosa. The vesicles quickly rapture, leading to erosions in the oral cavity and crusts on the lips and skin. Localized lesions are often accompanied by systemic symptoms such as malaise, submandibular, submental and cervical lymphoadenopathy, fever and headache. Disease is usually spontaneously resolved within 10 to 20 days with no scar formation. In the severe cases, associated with the risk of dehydration, systemic acyclovir therapy should be considered. After resolution of primary infection the virus remains in nervous tissue of orofacial areas, leading to the latent viral infection that persist during a life and may become periodically symptomatic. The paper presents the case of a patient diagnosed with primary herpetic gingivostomatitis. The applied local and systemic therapy was described.

Martwica miazgi jako odległe powikłanie pourazowe siekaczy szczęki – opis dwóch przypadków

Pulp necrosis as a distant complication after incisors injuries – two case reports

Z Kliniki Stomatologii Dziecięcej Katedry Stomatologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu: lek. dent. Natalia Kryszan, prof. dr hab. n. med. Maria Borysewicz-Lewicka

Słowa kluczowe: uraz zębów, powikłania, martwica miazgi

W przypadku urazowego uszkodzenia młodych zębów stałych należy liczyć się z możliwością wystąpienia odległych powikłań. Ze względu na niestabilny stan miazgi zębów po traumatyzacji wymagana jest okresowa kontrola kliniczna i radiologiczna. Opisane dwa przypadki przedstawiają wystąpienie powikłań w postaci martwicy miazgi i zmian zapalnych okołowierzchołkowych po urazach zębów siecznych. Powikłania wykryto przypadkowo po kilkuletnim bezobjawowym okresie.

Key words: dental trauma, complications, pulp necrosis

In the case of traumatic damage to youthful permanent teeth, one should take into account the possibility of the appearance of distant complications. On account of the unsteady condition of the pulp of teeth after traumatization, a periodic clinical and radiological inspection is required. The two described cases show the appearance of complications as the necrotic pulp and periapical inflammatory lesions after injuries to incisors. The complications were discovered accidentally after several years of asymptomatic period.

Połowiczy przerost twarzy – opis przypadku 

Hemifacial hypertrophy – a case report 

Z Zakładu Ortodoncji Katedry Stomatologii Wieku Rozwojowego SP ZOZ Centralnego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi: dr n. med. Ewa Wasiak – asystent, prof. dr hab. n. med. Grażyna Śmiech-Słomkowska, dr n. med. Adam Skiba – wykładowca, p.o. kierownik Zakładu Ortodoncji

Słowa kluczowe: połowiczy przerost twarzy, asymetria twarzy, leczenie chirurgiczne

Połowiczy przerost twarzy jest rzadko występującą wadą, charakteryzującą się jednostronnym powiększeniem struktur twarzoczaszki i zębów. Manifestuje się asymetrią twarzy. Częstość występowania zaburzenia wynosi 1:86 000 żywych urodzeń. Wyróżnia się prawdziwy połowiczy przerost twarzy, z powiększeniem tkanek twardych i miękkich, oraz częściowy, związany z powiększeniem tylko kości lub mięśni. W etiologii połowiczego przerostu twarzy wymienia się: nieprawidłowości chromosomalne, zaburzenia hormonalne, naczyniowe i limfatyczne, czynniki środowiskowe oraz zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego. Objawy połowiczego przerostu twarzy mogą się nasilać w okresie dojrzewania płciowego. W pracy przedstawiono przypadek dziewczynki z prawdziwym połowiczym przerostem twarzy prawostronnym leczonej ortodontycznie. Pacjentka poddawana była zabiegom chirurgicznym.

Key words: hemifacial hypertrophy, facial asymmetry, surgical treatment

Hemifacial hypertrophy (HPH) is a rare disorder characterized by unilateral excessive growth of craniofacial structures and teeth. It manifests itself by facial asymmetry. The prevalence rate of HPH is 1:86 000 live births. True hemifacial hypertrophy (THFH) with enlargement of hard and soft tissues and partial (PHFH) with enlargement only of bones or muscles can be differentiated. The etiology of hemifacial hypertrophy includes chromosomal abnormalities, endocrine dysfunctions, vascular and lymphatic malformation, environmental factors and disturbances of the central nervous system. Symptoms of HFH can increase during puberty. In the paper a case of true hemifacial hypertrophy of the right face in a girl treated orthodontically was reported. The patient underwent surgical procedures.

Pola elektromagnetyczne o skrajnie niskich częstotliwościach ELF-EMF a choroby nowotworowe

Extremely low frequency electromagnetic fields ELF-EMF and cancers

Z Kliniki Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej, Chirurgii Jamy Ustnej i Implantologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego: lek. dent. Łukasz Olton, dr n. med. Paweł Zawadzki – kierownik Kliniki

Z Zakładu Stomatologii Zachowawczej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego: Sylwia Małgorzata Słotwińska

Słowa kluczowe: pola elektromagnetyczne o skrajnie niskich częstotliwościach ELF-EMF, choroby nowotworowe, białaczka, kancerogeneza, kancerogeny

Pola elektromagnetyczne o skrajnie niskich częstotliwościach i niskich wartościach indukcji ELF-EMF (extremely low frequency electromagnetic fields) są od lat przedmiotem wieloośrodkowych badań naukowych. Ze względu na powszechną obecność pól elektromagnetycznych o skrajnie niskich częstotliwościach, niezwykle ważne stało się prowadzenie badań zmierzających do określenia skutków ich oddziaływania na organizmy żywe, w tym przede wszystkim na zdrowie człowieka, a także do sprecyzowania korzystnych efektów ich zastosowania w medycynie. Postulowano zwiększone ryzyko zachorowania na białaczkę u dzieci i dorosłych oraz na inne nowotwory, w tym szczególnie na raka piersi. Równolegle pojawiały się w piśmiennictwie naukowym doniesienia zarówno potwierdzające tę hipotezę, jak i podające w wątpliwość związek pomiędzy ekspozycją na ELF-EMF a występowaniem nowotworów. Pojawia się wiele doniesień dotyczących zastosowania pól elektromagnetycznych o skrajnie niskich częstotliwościach w leczeniu różnych chorób. Zaobserwowano m.in. korzystny wpływ oddziaływania ELF-EMF na przebieg gojenia się ran przewlekłych i na regenerację tkanki kostnej oraz w terapii chorób neurodegeneracyjnych. Pola elektromagnetyczne o skrajnie niskich częstotliwościach nie powinny być postrzegane jednoznacznie jako czynnik potencjalnie szkodliwy dla zdrowia. Warto rozważyć ich stosowanie jako terapii dodatkowej w rehabilitacji i leczeniu, przy zachowaniu szczególnej ostrożności i dbałości o procedury medyczne.

Key words: extremely low frequency electromagnetic fields ELF-EMF, cancers, leukemia, carcinogenesis, carcinogens

Extremely low frequency electromagnetic fields (ELF-EMF) have been the subject of multicentre studies for years. Due to the widespread presence of extremely low frequency electromagnetic fields, research aimed at determining the effects of their impact on living organisms, and foremost on human health, as well as to clarify the beneficial effects of their use in medicine has become extremely important. The increased risk of leukemia in children and adults, and other cancers, particularly breast cancer, has been postulated. In parallel, reports have been published in scientific literature both confirming this hypothesis, as well as questioning the relationship between ELF-EMF exposure and cancer occurrence. There are many reports on the use of extremely low frequency electromagnetic fields in the treatment of various diseases. Among other, the beneficial effects of ELF-EMF have been observed on the healing of chronic wounds and regeneration of bone tissue as well as the treatment of neurodegenerative diseases. Extremely low frequency electromagnetic fields should not be explicitly considered as a factor potentially harmful to health. It is worth considering their use as an additional therapy in rehabilitation and treatment, with particular care and attention to medical procedures.

Zdrowie jamy ustnej u pacjentów w wieku rozwojowym w przebiegu przewlekłej choroby nerek

Oral health among patients at developmental age suffering from chronic kidney disease (CKD)

Z Katedry i Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu: dr n. med. Alina Wrzyszcz-Kowalczyk, lek. dent. Iwona Przywitowska, dr n. med. Katarzyna Jankowska, dr n. med. Monika Mysiak-Dębska, prof. dr hab. n. med. Urszula Kaczmarek – kierownik Katedry i Zakładu

Słowa kluczowe: dzieci, PChN, profilaktyka stomatologiczna

Celem pracy było zwrócenie uwagi na następstwa przewlekłej choroby nerek odnośnie stanu zdrowia jamy ustnej pacjentów w wieku rozwojowym. Wskutek powikłań w przebiegu PChN związanych z takimi zaburzeniami, jak: niedokrwistość, zachwianie równowagi elektrolitowej, nieprawidłowy metabolizm kostny, obniżenie odporności, dochodzi do patologii błony śluzowej, tkanek przyzębia i chorób twardych tkanek zęba (zarówno pochodzenia próchnicowego, jak i niepróchnicowego). Jednocześnie choroby przyzębia mogą stanowić czynnik etiologiczny – infekcyjny przewlekłej choroby nerek. Kompleksowa profilaktyka stomatologiczna zastosowana u dzieci chorych na przewlekłą chorobę nerek nie tylko przyczyni się do poprawy stanu zdrowia ich jamy ustnej, ale równocześnie może ograniczyć ogniska zakażenia choroby podstawowej i wpłynie korzystnie na efekt prowadzonego leczenia.

Key words: children, CKD, dental prophylaxis

The aim of the study is to draw attention to the consequences of chronic kidney disease regarding oral health of patients in developmental age. As a result of CKD complication associated with disorders such as anemia, electrolyte imbalance, abnormal bone metabolism, lowering of resistance, comes to pathology of mucosal and periodontal tissues and carious and non-carious diseases of teeth. At the same time periodontal diseases may be the etiological – infectious factor of the chronic kidney disease. Comprehensive dental prophylaxis used in children with chronic kidney disease will not only improve the health of their mouth but at the same time can reduce the source of infection of the underlying disease and will preferably improve the effect of conducted therapy.

Lekarze dentyści w powstaniu warszawskim. Część I

Dentists in Warsaw Uprising. Part I

Z Przychodni Dentystycznej Centralnej Wojskowej Przychodni Lekarskiej CePeLek SPZOZ w Warszawie: prof. zw. dr hab. n. med. Jan Trykowski – konsultant Przychodni Dentystycznej Centralnej Wojskowej Przychodni Lekarskiej CePeLek w Warszawie

Słowa kluczowe: powstanie warszawskie, lekarz dentysta, historia stomatologii

Zbliża się 73. rocznica wybuchu powstania warszawskiego. Doniosłą rolę w zabezpieczeniu medycznym walczących oddziałów odegrała służba sanitarna powstania, licząca ponad 8000 medyków: lekarzy różnych specjalności, pielęgniarek i sanitariuszek. Pomocy medycznej udzielali medycy, którzy złożyli przysięgę Armii Krajowej i pełnili obowiązki na wyznaczonych lub uprzednio zajmowanych stanowiskach, jak również inni lekarze, którzy w sytuacjach krytycznych spontanicznie nieśli pomoc zarówno uczestnikom powstania, jak i ludności cywilnej. Dotychczas wśród lekarzy powstania wymieniano 19 stomatologów. W obecnej pracy na podstawie dostępnych źródeł (piśmiennictwo, Internet) zebrano dane o uczestnictwie w powstaniu warszawskim 43 lekarzy dentystów oraz 4 studentów stomatologii ostatnich lat studiów, którzy udzielali poszkodowanym pomocy medycznej i dentystycznej. Poza tym sporządzono listę 19 lekarzy dentystów cywilnych ofiar powstania warszawskiego. Praca jest próbą ratowania bohaterskiej postawy naszych Kolegów od zapomnienia oraz przedstawienia istotnych danych z Ich biografii.

Key words: Warsaw Uprising, dentist, history of stomatology

The 73th anniversary of Warsaw Uprising is coming near. Important role in medical protection of fighting troops played Insurgent Sanitary Service numbered above eight thousand medics: physicians of various specializations, nurses and paramedics. Medical aid was given by medics, which swored an oath to Home Army acting on appointed or on previous occupied positions, as well as other doctors, which in critical situations provided help spontaneously for both Uprising participians or civilians. As yet, 19 dentists were mentioned among Uprising doctors. In the present paper on the base of available sources (literature, the Web) data about participation in Warsaw Uprising of 43 dentists and 4 dental students of graduation years, which served victims medical or dental help, were presented. Besides, the list of 19 dentists, civilian casualties of Warsaw Uprising were also formulated. The paper is a trial to rescue the heroic attitude of our Colleagues from oblivion and presentation of vital data from Their biography.

Lekarze dentyści w powstaniu warszawskim. Część II

Dentists in Warsaw Uprising. Part II

Z Przychodni Dentystycznej Centralnej Wojskowej Przychodni Lekarskiej CePeLek SPZOZ w Warszawie: prof. zw. dr hab. n. med. Jan Trykowski – konsultant Przychodni Dentystycznej Centralnej Wojskowej Przychodni Lekarskiej CePeLek w Warszawie

Słowa kluczowe: powstanie warszawskie, lekarz dentysta, historia stomatologii

W powstaniu warszawskim, które trwało 63 dni (1.08 – 2.10.1944 r.), uczestniczyło ponad 50000 żołnierzy AK oraz innych podziemnych organizacji. Powstanie pod względem medycznym zabezpieczała służba sanitarna powstania, która liczyła ponad 8000 osób: lekarzy, medyków, pielęgniarek i sanitariuszek. Uprzednio wspominano o udziale w powstaniu 19 lekarzy dentystów. W części I opracowania przedstawiono natomiast dane o udziale w powstaniu warszawskim 43 lekarzy dentystów oraz 4 medyków studentów ostatnich lat stomatologii, którzy udzielali poszkodowanym pomocy medycznej i dentystycznej. W części II przedstawiono 81 powstańców pełniących różne wojskowe funkcje, którzy po II wojnie światowej ukończyli studia stomatologiczne.

Key words: Warsaw Uprising, dentist, history of stomatology

In the Warsaw Uprising which lasted 63 days (from 1.08 till 2.10.1944) participated above 50000 soldiers of AK and other underground organizations. Uprising was medically secured by Insurgent Sanitary Service numbered above 8000 physicians, medics, nurses and orderlies. Previously 19 dentists were mentioned as Uprising partakers. But, in part I of the paper, data about participation of 43 dentists and 4 medics – dental students of graduation years, which served victims medical and dental help, were described. In part II of the study 81 insurgents performing various military duties, which after the Second War graduated dentistry, were presented.