Stomatologia Współczesna
NR 3/2001
Obraz powierzchni szkliwa z naturalnym i sztucznym uszkodzeniem w zależności od wieku – badania laboratoryjne
Age dependent changes of the enamel surface with natural and artificial lesions – laboratory studies
dr n. med. Anna Surdacka, adiunkt Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii IS AM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
dr hab. med. Teresa Matthews-Brzozowska, adiunkt Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii IS AM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. Janina Stopa, kierownik Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii IS AM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Słowa kluczowe: wczesna próchnica, demineralizacja szkliwa, profilometria, SEM, mikroanaliza
Wiadomo, że na ostateczną mineralizację zębów wywierają wpływ różne czynniki, a budowa tkanek zęba zależy od dostarczanych składników organicznych i nieorganicznych. Prawidłowo uformowana tkanka szkliwa ma również znaczenie po wyrżnięciu zęba, który jest narażony na bezpośrednie działanie wielu czynników chorobotwórczych. Każdy z czynników może powodować korzystne lub niekorzystne zmiany w strukturze szkliwa. Zmiany te dotyczą zarówno warstwy powierzchniowej, jak i głębszych stref struktury pryzmatycznej szkliwa, głównie jednak odzwierciedlają się na jego powierzchni. Celem pracy było badanie różnych stanów uszkodzenia powierzchni szkliwa zębów u dzieci i osób dorosłych. Materiał badawczy stanowiło 60 zębów ludzkich usuniętych u dzieci w wieku 12-14 lat z powodów ortodontycznych (30 zębów) i u osób dorosłych powyżej 40 roku życia z powodów periodontologicznych (30 zębów). Zęby dziecięce – A i dorosłych – B podzielono na trzy grupy po 10 zębów: grupa l – zdrowe, grupa 2 – z wczesnymi zmianami próchnicowymi, grupa 3 – sztucznie uszkodzone o cechach caries incipiens. Zęby poddano badaniu profilograficziiemu, elektronomikroskopowemu (SEM) i mikroanalizie, oceniając zawartość wagową Ca i P. Wyniki badań opracowano statystycznie. Przeprowadzona analiza wyników badań świadczy o zdecydowanie różnym obrazie powierzchni szkliwa zębów dziecięcych w porównaniu z zębami ludzi dorosłych. Wartości chropowatości powierzchni zbioru zębów grupy A są zdecydowanie wyższe (średnio o kilka /urn) niż w zbiorze zębów grupy B. Różnice w wydrukach map profili chropowatości powierzchni szkliwa pomiędzy grupami potwierdzają mikrografy uzyskane w badaniu SEM. Ponadto zdecydowanie różne wyniki zawartości Ca i P uzyskano w obu grupach: dla zdrowego szkliwa stosunek Ca/P wynosił w grupie Al – 1,94, w grupie Bl – 2,39, dla szkliwa z wczesnymi zmianami próchnicowymi w grupie A2 -1,36, w grupie B2 – 1,86, a dla szkliwa sztucznie demineralizowanego w grupie A3 – 1,73, a w B3 – 2,03. Przedstawione wyniki wskazują na różny stopień mineralizacji szkliwa, na nieco odmienny obraz naturalnej i sztucznie wywołanej próchnicy w obu grupach, co wydaje się związane z dojrzałością twardych tkanek zębów. Wniosek: znamienne różnice występujące w obu grupach potwierdzają przyjęte stanowisko lekarzy stomatologów co do odmienności postępowania profilaktycznego i leczniczego u dzieci i pacjentów dorosłych.
Key words: incipient caries, enamel demineralization, profilometry, SEM, microanalysis
It is well known that several factors affect the constitution of the teeth, and also that the structure of dental tissues depends on organic and inorganic elements being provided. This is particularly important after the eruption of the teeth and the exposure of enamel to the direct action of many pathogens. Each of these factors may modify already existing disturbances, inducing favourable or unfavourable changes of the enamel structure. The changes concern both superficial and deeper lying layers of the prismatic structure of enamel but reflect mainly on its surface. The aim of the study was to investigate the enamel surface in children and adults with different stages of lesions. The material studied comprised of 60 human teeth extracted for orthodontic reasons in 12-14 year old children (30), and teeth extracted for periodontal reasons in adults over 40 years (30). Teeth from children (group A) and adults (group B) were divided into three subgroups, 10 teeth each: 1 – healthy teeth, 2 – teeth with early caries changes and 3 -teeth with artificial lesions showing incipient caries. The teeth were investigated using profilographometric techniques, scanning electron microscopy (SEM) and microanalysis assessing the Ca and P content. The results were then analized by statistical methods. The extent of the enamel surface destruction observed in children was significantly higher than in adults. The enamel roughness of teeth was on average a few microns higher in group A than in group B. The differences observed in enamel roughness profile prints were consistent with SEM micrographs. Mean values of calcium were significantly higher and those of phosphorus significantly Iower in all subgroups of adults` teeth then in young teeth. The Ca/P ratio was Iower in sound enamel (1.94) as well as in naturally (1.36) and artificially damaged enamel surface (1.73) in group A than in group B (respectively: 2.39, 1.86 and 2.03). The results of our study show a different degree of enamel mineralization, and a slightly different image of natural and artificial caries lesions in both groups that can be related to the maturity of the hard dental tissues. Significant differences between both groups confirm opinions of dentists emphasizing different ways of treatment and prophylactic care recommended for children and adult patients.
Częstość występowania rozwojowych zaburzeń szkliwa u dzieci wrocławskich w okresie 10 lat
Prevalence of developmental defects of the enamel in schoolchildren from the city of Wrocław over 10 years
prof. dr hab. Urszula Kaczmarek, kierownik Katedry i Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej AM we Wrocławiu
dr n. med. Elżbieta Sołtan, adiunkt w Katedrze i Zakładzie Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej AM we Wrocławiu
lek. stom. Elżbieta Sommer-Szelepin, asystent w Katedrze i Zakładzie Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej AM we Wrocławiu
lek. stom. Joanna Woźniak, studia doktoranckie w Katedrze i Zakładzie Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej AM we Wrocławiu
Słowa kluczowe: rozwojowe zaburzenia szkliwa, frekwencja, wskaźnik DDE
Zbadano 452 wybranych losowo dzieci szkolnych, w tym 248 mieszkających przez całe życie w rejonie fluor-kowanym (grupa I) (1989 rok) i 204 mieszkających w rejonie fluorkowanym od urodzenia do 9 roku życia (grupa II) (1999 rok). Rozwojowe zaburzenia szkliwa oceniano wg kryteriów wskaźnika DDE w oświetleniu lampy stomatologicznej na wszystkich wyrżniętych zębach stałych, nie osuszonych i profesjonalnie nie oczyszczonych. Porównanie wyników wykazało, że w okresie 10 lat nastąpił istotny wzrost częstości występowania rozwojowych uszkodzeń szkliwa przy braku znamiennych różnic w odsetku zębów dotkniętych zmianami i średniej liczbie zębów ze zmianami. Ponadto zaobserwowano istotne zróżnicowanie w typie (wzrost nieprzezroczystości białokremowych, a zmniejszenie nieprzezroczystości żółtobrązowych i hipoplazji), liczbie i odgraniczeniu (wzrost wielokrotnych odgraniczonych, a osłabienie rozlanych defektów) oraz umiejscowieniu uszkodzeń szkliwa na powierzchni zęba (wzrost uszkodzeń zlokalizowanych na przydziąsłowej połowie powierzchni i całej powierzchni zęba, a zmniejszenie występowania na innych częściach powierzchni zęba).
Key words: developmental defects of enamel, prevalence, DDE lndex
A total of 452 randomly selected schoolchildren were examined, out of whom 248 were life-time residents in a water fluoridated area in 1989 (group l) and 204 had lived in a water fluoridated area from birth up to 9 years in 1999 (group II). Developmental defects of the enamel were evaluated according to DDE lndex criteria on all erupted permanent teeth, wet and not cleaned using a dental operating light for illumination. Comparison of the obtained data showed a significant increase in the prevalence of developmental defects of enamel over the 10 years, and no significant differences in the proportion of teeth affected or in the number of teeth affected. Moreover, significant variation was observed in type (increase in occurrence of white/cream opacities and decrease of yellow/ brown opacities and hypoplasia), number and demarcation (increase of multiple demarcated and decrease of diffuse defects) and location of defects (increase in defects located in the gingival half and the whole surface, and decrease in defects on the other parts of the tooth surface).
Leczenie pacjentów z zanikiem wyrostków zębodołowych za pomocą protez całkowitych – na podstawie piśmiennictwa
Treatment of patients with residual ridges with the use of complete dentures – a review
lek. stom. Ayman Karawani – studia doktoranckie, Zakład Protetyki Stomatologicznej IS AM w Łodzi
Słowa kluczowe: bezzębna żuchwa, zanik szczątkowego wyrostka zębodołowego, wyciski indywidualne,
masy podścielające
W pracy przedstawiono zasady leczenia bezzębnych pacjentów z zanikiem wyrostków zębodołowych za pomocą protez całkowitych. Opisano mechanizmy resorpcji wyrostków, techniki pobierania wycisków indywidualnych oraz możliwości zastosowania materiałów podścielających.
Key words: edentulous mandible, residual ridge resorption, custom-made impressions, soft lining materials
In this paper principles of treatment of edentulous patients with complete dentures have been presented. Mechanisms of residual ridge resorption, custom-made impressions and soft lining materials have been described as well.
Frekwencja i intensywność próchnicy zębów mlecznych dzieci 6- i 7-letnich zamieszkujących Wielkopolskę
Frequency and intensity of caries in the deciduous teeth of 6 and 7 year olds from the Poznań region
dr n. med. Joanna Chłapowska, adiunkt w Zakładzie Stomatologii Dzieci i Młodzieży IS AM im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Słowa kluczowe: frekwencja próchnicy, liczba puw-z, badania epidemiologiczne
Celem pracy była ocena uzębienia mlecznego dzieci reprezentujących różne środowiska życia.
Badaniami objęto 415 dzieci obojga pici w wieku 6 i 7 lat wylosowanych w środowisku dużego miasta (Poznań), małego miasta (?roda Wlkp.) oraz wsi (wsie w okolicy Środy Wielkopolskiej). Badania przeprowadzono zgodnie z wytycznymi WHO zawartymi w Orał Health Surveys, Basic Methods (trzecie wydanie, 1986). Frekwencja próchnicy w uzębieniu mieszanym wynosiła średnio 76,6% u 6-latków oraz 85,54% u dzieci 7-letnich. Odsetek zdrowych zębów mlecznych u dzieci 6-letnich wynosił 79,4% i był wyższy w porównaniu z badanymi 7-latkami – 75,8%. ?rednia liczba puw-z w młodszej grupie badanych wynosiła 3,55. Najwyższe jej wartości odnotowano w środowisku wiejskim (4,22). Również w grupie 7-latków intensywność próchnicy była najwyższa u badanych zamieszkujących wieś 4,50. W obu grupach wieku stwierdzono niski wska?nik leczenia, który wynosił 0,03 u 6-latków i 0,09 u dzieci 7-letnich.
Key words:
caries frequency
mean dmf-t
epidemiological studies
The aim of the study was an evaluation of the deciduous dentition in children from different living environments. Examination was performed on a group of 415 children, of both sexes, aged 6 and 7, drawn by lot in big city (Poznań), small town (Środa Wielkopolska) and rural area (villages near Środa Wielkopolska). The study was carried out in accordance with the recommendations of WHO (given in Oral Health Surveys, Basic Methods, third Edition, 1986). The mean frequency of caries in mixed teeth, in the group of 6-year-olds, was 76,6% while in the group of 7-yer-olds – 85,54%. The percent of healthy deciduous teeth in 6-year-olds was 79,4%. It was higher in comparison to examined 7 year-olds -75,8%. The mean dmf-t value within the group of younger children was 3,55. The highest values of dmf-t were noted in the rural areas (4,22). Also, within the group of 7 year-olds, the intensity of caries was the highest for those living in rural areas – 4,50. In both age groups a Iow index of treatment was noted. It was 0,03 for the group of 6-year-olds and 0,09 for the group of 7-year-olds.
Neuralgia nerwu trójdzielnego
Trigeminal neuralgia
lek. stom. Michał Lesiakowski, Zakład Chirurgii Stomatologicznej PAM w Szczecinie
Słowa kluczowe: nerwoból nerwu trójdzielnego, konflikt naczyniowo-nerwowy, gliceroliza
Na podstawie piśmiennictwa podano teorię powstania neuralgii, objawy kliniczne i metody leczenia.
Key words: trigeminal neuralgia, neurovascular conflict, glycerolysis
According to the literature the theory of neuralgia genesis, clinical symptoms and methods of treatment have been presented.
Wstępne obserwacje zastosowania laku szczelinowego Conseal F u dzieci i młodzieży
Early observations of Conseal F pit and fissure sealant used in chiidren and youth
prof. dr hab. n. med. Wiesława Szajewska-Jarzynka, profesor emerytowany w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej Katedry Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii PAM w Szczecinie
dr hab. n. med. Danuta Wójtowicz, adiunkt w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej Katedry Stomatologii Za chowawczej i Periodontologii PAM w Szczecinie
Słowa kluczowe: lak szczelinowy, utrzymanie, przedtrzonowce i trzonowce stałe, dzieci szkolne i młodzież
Celem pracy była wstępna kliniczna ocena retencji laku SDI Conseal F zastosowanego do uszczelniania bruzd. Trzymiesięczne obserwacje były przeprowadzone na 95 zębach przedtrzonowych i trzonowych u dzieci i młodzieży. Wnikliwa ocena wykazała 100% pozytywnych wyników.
Key words: pit and fissure sealant, retention, premolars, permanent molars, school children, youth
The aim of the study was to make an initial clinical evaluation of SDI Conseal F formulated for fissure sealing. A three month evaluation was carried out on 95 premolars permanent and molars in children and young patients. The thorough investigation confirmed 100% positive results.
Przyczyny usuwania stałych zębów u podopiecznych z terenu Garnizonu Warszawskiego
Reasons for extraction of permanent teeth in charges from the Warsaw Garrison
lek. stom. Wojciech Bzdęga, asystent IS CSK WAM z Polikliniką SP ZOZ
prof. dr hab. Jan Trykowski, kierownik IS CSK WAM z Polikliniką SP ZOZ
lek. stom. Mariusz Cięciara, asystent IS CSK WAM z Polikliniką SP ZOZ
lek. stom. Jarosław Turalski, asystent IS CSK WAM z Polikliniką SP ZOZ
Słowa kluczowe: wojskowa służba zdrowia, usuwanie zębów stałych, przyczyny
Celem badania było poznanie przyczyn usuwania zębów u podopiecznych wojskowej służby zdrowia. W okresie jednego roku zbadano 4130 osób, u których usunięto 4904 zęby. Główną przyczyną usuwania zębów w 61,2% przypadków była próchnica zębów i jej następstwa, kolejno choroby przyzębia 29%, wskazania protetyczne 5,1%, urazy 1,4%, zęby zatrzymane 1,4%, wskazania ortodontyczne 0,4% oraz pozostałe inne przyczyny 1,5%.
Key words: military medical services, permanent tooth extractions, causes
The aim of the study was to determine the causes of tooth extractions in charges of the military medical services. During a one year period 4130 persons were evaluated, in whom 4904 teeth were extracted.
The main cause for tooth extraction in 61,2% cases was caries and its outcomes, followed by periodontal diseases 29%, prosthetic indications 5,1%, trauma and retained teeth 1,4% each, orthodontic indications 0,4% and remaining other reasons 1,5%.
Wpływ poziomu lęku stomatologicznego obserwowanego u najbliższych na wskaźnik leczenia próchnicy w wybranej grupie młodzieży
The influence of the level of vicarious dental anxiety on the Dental Treatment l n d ex in a selected group of teenagers
dr n. med. Małgorzata H.J. Sikorska-Jaroszyńska, asystent Katedry i Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego AM w Lublinie
dr hab. n. med. Maria Mielnik-Błaszczak, Profesor AM, Katedra i Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego AM w Lublinie
Słowa kluczowe: wskaźnik leczenia, skala leku pośredniego, próchnica
Cel pracy stanowiło określenie potencjalnego wpływu lęku stomatologicznego obserwowanego u osób z najbliższego otoczenia na wska?nik leczenia próchnicy zębów w wybranej grupie młodzieży licealnej z Lublina. Przeprowadzono badania kliniczne, ankietowe i analizę statystyczną. Uzyskane wyniki upoważniają do następujących wniosków: wykazano istotną statystycznie zależność między wska?nikiem leczenia a występowaniem lęku obserwowanego u osób z najbliższego otoczenia pacjenta; najściślejszy związek zaobserwowano między lękiem u matek a wska?nikiem leczenia u młodzieży; nie wykazano istotnego statystycznie związku między oceną odczuwanego lęku stomatologicznego u osób najbliższych – rodziny oraz rówieśników a płcią badanej młodzieży.
Key words: Dental Treatment lndex, Vicarious Anxiety Scale, caries
The aim of the present study was an attempt to determine the influence of the dental anxiety observed in families and friends and Dental Treatment lndex in the selected group of teenagers. Clinical tests, questionnaire tests and statistical analysis were carried out. The obtained results seem to allow for the following conclusions: there exists a relationship between the level of dental anxiety observed in families and friends and the Dental Treatment lndex; the closest relationship exists between the level of dental anxiety observed in the mother and the Dental Treatment lndex; there is no relationship between the level of observed dental anxiety and the gender of teenagers.
Aktualne tendencje w promocji zdrowia jamy ustnej
Current trends in oral health promotion
prof. dr hab. med. Maria Borysewicz-Lewicka, Zakład Stomatologii Dzieci i Młodzieży IS AM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. biolog. Aleksander Przystanowicz, Zakład Edukacji Medycznej IMS AM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Słowa kluczowe: promocja zdrowia jamy ustnej, edukacja zdrowotna,
Promocja zdrowia jamy ustnej, pojmowana jako proces prowadzący do zwiększenia oddziaływania jednostki na własne zdrowie w celu jego utrzymania bąd? poprawy, wyraża się w zwiększeniu możliwości kontroli nad determinantami zdrowia jamy ustnej. Wymaga to odniesienia się do określonego standardu zdrowotnego. Dokonano analizy rozwiązań systemowych występujących w promocji zdrowia jamy ustnej dzieci i młodzieży w Anglii, Szkocji, Australii i Stanach Zjednoczonych, zwracając uwagę na ich cechy wspólne i swoiste (ze względu na formy, metody i środki). Zwrócono uwagę na szczególną rolę edukacji zdrowotnej (przedszkolnej i szkolnej) w odniesieniu do zmiany zachowania jednostki i spowodowania przekształceń w sferze osobowości (przekonania, postawy, styl życia). Wskazano na ograniczoną rolę wpływu wiedzy na zmianę zachowania oraz na znaczne trudności związane z pomiarem efektów prozdrowotnych oddziaływań edukacyjnych. Uwzględniono oddziaływania wpływające na podwyższenie poziomu higieny jamy ustnej i ich ograniczenia. Wskazano na żywienie i związane z nim zachowania jako integralny czynnik zdrowia jamy ustnej i całego organizmu oraz na działania związane zarówno z propagowaniem diety ograniczającej spożycie cukru zawartego w produktach, jak i z oddziaływaniem na producentów i dystrybutorów wyrobów. Wskazano też na rolę i skuteczność środków masowego przekazu w promowaniu zachowań prozdrowotnych.
Key words: Oral health promotion, health education,
An analysis was made of the systemic solutions applied in oral health promotion for children and youth in England, Scotland, Australia and the United States. Attention was paid to the role of health education (preschool and school). Factors influencing the improvement of oral hygiene, and the role of diet, have been discussed.
Nowa klasyfikacja chorób przyzębia – choroby dziąseł
New classification of periodontal diseases -gingival diseases
prof.dr hab.n.med. Renata Górska, kierownik Zakładu Chorób Błony ?luzowej i Przyzębia IS AM w Warszawie.
lek. stom. Monika Borakowska, Zakład Chorób Błony ?luzowej i Przyzębia IS AM w Warszawie
Słowa kluczowe: choroby dziąseł, zapalenie dziąseł
Klasyfikacja chorób dziąseł oparta jest w tym artykule na badaniach doświadczalnych i epidemiologicznych. Choroby dziąseł związane z obecnością płytki nazębnej, niezbędnej do wywołania procesu chorobowego, dzielą się na dwie grupy. Jedną stanowią choroby wywołane czynnikami miejscowymi, drugą zaś choroby bez czynników miejscowych, modyfikowane specyficznymi czynnikami ogólnoustrojowymi gospodarza. W tym opracowaniu przedstawiono kliniczną charakterystykę chorób dziąseł związanych z płytką, zmianami w układzie hormonalnym, lekami, chorobami układowymi i niedożywieniem.
Key words: gingival disease, gingivitis
The classification of gingival diseases in this paper relied upon experimental and epidemiological studies. The classification of gingival diseases that depends on dental plague to initiate the disease process has been categorized into two groups. The two categories of plague-induced gingival diseases are those affected by local factors and those that are affected by local factors and modified by specific systemic factors found in the host. In this review, the clinical characteristics of gingival disease associated with plague, endogenous hormone fluctuations, drugs, systemic diseases and malnutrition were investigated.